Ўзбнкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги сиртқи бўлим мустакил Иш

2020
2021 (prognoz)
Jami — daromadlar		112 165,4	132 938,0	147 202,3
	Bevosita soliqlar	31 676,8	45 206,9	46 845,2
	Foyda solig‘i	16 360,6	28 712,2	27 779,4
	Aylanmadan olinadigan soliq	1 988,7	1 353,9	2 160,0
	Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i	13 327,4	15 140,8	16 905,8
	Bilvosita soliqlar	46 427,2	46 428,4	62 526,7
	Qo‘shilgan qiymat solig‘i	33 809,8	31 177,4	46 955,4
	Aksiz solig‘i	10 314,7	11 697,3	11 820,1
	Bojxona boji	2 302,7	3 553,7	3 751,2
	Resurs soliqlari va mol-mulk solig‘i	19 680,7	21 257,0	19 426,8
	Mol-mulk solig‘i	2 360,2	1 974,3	2 510,3
	Yer solig‘i	2 313,2	2 386,7	2 941,0
	Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq	14 692,8	16 417,1	13 588,2
	Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq	314,5	478,8	387,3
	Boshqa daromadlar va soliq bo‘lmagan boshqa tushumlar	14 379,3	20 045,8	18 403,6

Oʻzbekistonda mahalliy soliqlarning amal qilish tartibi Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksining XV boʻlimi (Mol-mulk soligʻi), XVI boʻlimi (Yer soligʻi), XVII boʻlimi (Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq) va boshqa boʻlimlarida atroflicha ochib berilgan [11]. Bunda ushbu soliq turlarining oʻziga xos xususiyatlari tushunish va tahlil qilish imkoni mavjudligini ta’kidlashimiz lozim.
Mahalliy soliqlarning amal qilish mexanizmini oʻrganish va samaradorligini oshirishda xalqaro amaliyotni oʻrganish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Xalqaro amaliyotni oʻrganish orqali mahalliy soliqlarni undirish bilan bogʻliq muammolarni hal qilish, mahalliy soliq turlari boʻyicha soliq solinadigan bazalarni toʻgʻri shakllantirish va kengaytirish imkoniyatlariga ega boʻlish mumkin.


Xulosa
Davlat byudjeti xarajatlarining tarkibi va uning tuzilmasi davlatning tabiatiga, u tomonidan bajarilayotgan funktsiyalarga, milliy xo’jalikning ehtiyojlariga bog’liq hamda byudjet mexanizmi orqali ishlab chiqarish va iste’molning ba’zi bir omillariga davlatning ta’sirchanligini ta’minlash kabilar bilan belgilanadi. Davlat byudjetining xarajatlaridan foydalanish byudjetdan moliyalashtirish orqali amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan, byudjetdan moliyalashtirish deyilganda rejada ko’zda tutilgan tadbirlarni amalga oshirish uchun sub’ektlarga byudjetdan mablag’larni taqdim eish tizimi tushuniladi.
O’zbekiston Moliya vazirligi 2013 yilgi Davlat byudjetining ijrosi bo’yicha e’lon qilgan dastlabki ma’lumotlarga ko’ra, 2013 yilda O’zbekiston byudjetining xarajatlar qismi 25 trillion 833,7 milliard so’mga teng bo’lgan.
2013 yili O’zbekistonda ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo’llab-quvvatlash xarajatlari 15 trillion 167,8 milliard so’mni tashkil qilgan. Shundan 8,8 trillion so’m maorif sohasiga, 3,8 trillion so’m sog’liqni saqlashga, 287,4 milliard so’m madaniyat va sportga, 164,7 milliard so’m fanga, 106,4 milliard so’m ijtimoiy ta’minotga, 1,6 trillion so’m bolali oilalarni hisobga olgan holda ijtimoiy nafaqalarga, 374,7 milliard so’m esa qishloq joylarda yakka tartibdagi uy-joylar qurish dasturini birgalikda moliyalashtirish kredit liniyasi xarajatlari uchun sarflangan.
2013 yilda O’zbekiston davlat byudjeti hisobidan NNT, NST va fuqarolik jamiyatlari institutlarini rivojlantirish uchun mablag’ va grantlar 7 milliard so’mni tashkil qilgan bo’lsa, iqtisodiyot xarajatlari 2,75 trillion so’mga teng bo’ldi.
Markazlashtirilgan investitsiyalarni moliyalashtirish xarajatlari 1,439 trillion so’mni, davlat hokimiyati, boshqaruv organlari va sud organlari, fuqarolarni o’zini o’zi boshqarish organlarining saqlash xarajatlari 1,15 trillion so’mni tashkil etdi. 5,3 trillion so’m davlat byudjetining boshqa xarajatlari uchun sarf etilgan.
2013 yilda O’zbekiston davlat byudjeti daromadlari 26,2 trillion so’mni tashkil etgan edi. Dastlabki ma’lumotlarga ko’ra, O’zbekistonning 2013 yilgi davlat byudjeti 389,5 milliard so’m profitsit bilan bajarilgan.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. 
   O.Meyliyev. Soliqlar vositasida hududlar iqtisodiyotini rivojlantirish:
   
2. 
   muammo va istiqbollari. // “Xalqaro moliya va hisob” ilmiy elektron jurnali. №2,
   
3. 
   2019. – B.14; www.interfinance.uz
   
4. 
   www.soliq.uz- Oʻzbekiston Respublikasi Davlat soliq qoʻmitasi rasmiy veb-sayti ma’lumotlari; https://soliq.uz/page/asosiy-korsatkichlar
   
5. 
   Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasining “2021-yil uchun Oʻzbekiston Respublikasining Davlat budjeti toʻgʻrisida”gi Qonuni ijrosini ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida” PQ-4938-sonli Qarori, 3ilova, 30.12.2020, https://lex.uz/docs/-5193227va
   
6. 
   https://www.mf.uz/media/file_uz/state-budget/ 2020ijro/daromadlar.pdf -
   
7. 
   Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari;
   
8. 
   Oʻzbekiston Respublikasi Soliq kodeksi (yangi tahriri), 30.12.2019;
   
9. 
   www.theigc.org–Xalqaro rivojlanish markazi (IGC - International Growth Centre)ning rasmiy veb-sayti ma’lumotlari