Ўзига бўлган ҳурмат ҳиссини шакллантириш

8- ДАРС. ЎЗИНИ ТАҚДИМОТ ҚИЛИШ КЎНИКМАЛАРИ.

Мақсад:
Вазифалар:
Умумий вақт:	2 соат
Усуллар:	Слайдли тақдимот, ақлий ҳужум, мунозара, пантомима, кичик гуруҳларда ишлаш, машқ ва ўйинлар.
Зарур материаллар:	Флипчарт, рангли маркерлар, дарахт тасвири чизилган ватман, мева ёки гул шаклидаги стикерлар, қайчи, рангли қоғоз, ручка.

Машғулотнинг бориши.
Кириш қисми
Видеоролик:
Ҳар биримиз бир гуруҳ одамлар олдида бирон бир нарса айтиш ёки кўрсатиш имкониятига эгамиз. Вазият бошқача ҳам бўлиши мумкин. Сиз синфда нутқ сўзламоқдасиз. Ёки дўстларингизга қизиқарли нарсаларни айтиб бермоқдасиз, кафеда караоке билан бирга қўшиқ айтасиз, ёки спорт мусобақаларида иштирок этасиз. Буларнинг барчаси оммавий нутқнинг турли хил вариантлари. Уларнинг ҳар бирида ўз хусусиятлари бор, аммо кўпгина хусусиятлар ҳамма учун умумийдир. Шундай қилиб, кайфият омма олдида гапиришнинг энг мураккаб ва зарур элементи. У ижобий ва ўзига ва ҳаракатларига ишонган ҳолда бўлиши керак. Аввало, сиз гапиришни хоҳлашингиз, мақсадингизни аниқлашингиз керак.
Нима учун сиз ва одамлар мулоқотга муҳтожсиз. Кўплаб одамларнинг муносабатлари мени қабул қилиш ва қўллаб-қувватлаш ҳиссини беради. Улар менга ишонишади. Уларнинг аксарияти худди шу вазиятда бўлиши керак эди. Улар менинг ҳаяжоним, резервларим билан ҳамдард бўладилар. Улар менинг айтганларим билан қизиқишади. Одамларнинг сизни қабул қилишлари ва инкор этишлари мумкинлигини тан олинг. Енгил ҳаяжонланиш табиийдир, бу сизга ёрдам беради. Одамлар инстинктив равишда вазият одатий эмаслигини ҳис қилишади, бу уларнинг эътиборини жалб қилади. Ва айнан тингловчилар ёки томошабинларнинг қизиқишини уйғотиш сизга керак.
Мунозара. Инсонлар сизни тан олиши учун яна қандай усулларни биласиз? Мулоқот вақтида сиз диққат марказидасиз. Дастлабки бир неча дақиқада одамлар сизни текшириб кўришади, кейин нима дейишингизни тинглашади ва ташқи кўринишингиз уларни жалб қилишни тўхтатади. Бу оддий кўрсаткич рефлекци, яъни, "бу ким? у нимага ўхшайди? " Кўпгина ҳолатлар кийимнинг маълум бир услубини назарда тутади: спорт формаси, ушбу муассасада қабул қилинган кийим (костюм ва галстук, иш кийимлари, тантанали "оқ пастки, қора юқори"), кечки кўйлак.
Мулоқот вақтида ўзингизга савол беринг: "Мен нимага
эришмоқчиман ва бунга менинг ташқи кўринишим қандай ёрдам беради?".
Агар сизни тинглаётганларни жалб қилмоқчи бўлсангиз ўзингизни жозибали кўрсатинг. Агар сиз ушбу одамлар томонидан қабул қилинишни истасангиз, "ўзлигингизни намоён қилинг. Маълум бир оҳангда гапирганда, унга мос келадиган кўринишни намоён этинг (маърузачи, кўнгил очувчи, диск-жокей). Агар сиз ташқи кўринишингиз сўзларингизнинг соясида акс этмаслиги учун ҳаракат қилсангиз - ишбилармонлик услубида кийининг. Баъзан сиз томошабинларда маълум бир таассурот қолдиришингиз керак: масалан, қимматбаҳо кўйлак ва заргарлик буюмлари баъзи инсонлар орасида ўзгача таассурот уйғотади. Асосийси сизга ушбу кийимларда қулай бўлсин! ўзингизнинг ташқи кўринишингиз билан чалғимаслигингиз учун, суҳбат мавзусига эътибор қаратинг. Ташқи кўриниш сизга биринчи дақиқаларда ёрдам бериши мумкин, бундан кейин тингловчиларнинг эътиборини фақат мавзуни қизиқарли тушунтириш орқали сақлаб қолиш мумкин.
Мунозара. Турли вазиятларда ўзингизни қандай тутишингиз ҳақида мисоллар келтиринг.
Нима ҳақида гаплашиш керак. Нутқингизнинг мақсадини аниқланг. Сиз нима демоқчисиз ёки ифода этмоқчисиз? Томошабинларга нимани етказмоқчисиз? Улар нимани ўйлашлари керак, нутқингиздан кейин нимани тушуниш керак? Режа ёки тўлиқ ҳисобот тузинг. Имкониятларингизга қараб, сиз матнни қоғоздан ўқийсиз ёки вақти-вақти билан ушбу матнга қараб айтасиз. Нутқингиз материалини яхши билишга ва тушунишга ҳаракат қилинг. Кейин қоғозга сиз ҳисоботнинг "скелетлари" ни ёзасиз - асосий фикрлар, та'кидлаш керак бўлган тезислар. Гапирганда сиз ҳар бир нарсани ўзингизнинг сўзларингиз билан очиб берасиз.
Ишлаш муддати. Катта ёшдаги томошабин учун давомийлиги 15-20 дақиқа. Шундай қилиб, одам ҳеч қандай тўсиқсиз бошқа одамнинг фикрларини тақдим этишини диққат билан тинглаши мумкин. Кейин у чалғитишни бошлайди - бу биологик нормадир. Агар маъруза мавзуси унга қизиқ бўлмаса, тингловчи маърузачининг фикрларини қабул қилмайди. Тингловчиларнинг қизиқишини аниқлайдиган мисоллар, кўргазмали материаллар, тингловчилар учун саволларни аввалдан тайёрлаб олиш муҳим. Қизиқарли нарсаларни қизиқарли тарзда айтиб беришни билган киши бир неча соат тингловчилар диққатини жалб қила олиши мумкин.
Кўп саҳифали маърузаларни тинглаш одат тусига кирган, маъруза ўқилганда тингловчилар мудраб ўтирганлар. Ўқиш пайтида маърузачи ва тингловчи ўртасидаги алоқа одатда беш дақиқали ўқишдан кейин йўқолади. Шунинг учун, материални ўз сўзларингиз билан беришга ҳаракат қилинг! Баъзи қийин жойларни ўқиш мумкин, лекин улар кўп бўлмаслиги керак, чунки бундай нарсаларни қулоқ билан идрок этиш қийин. Агар тақдимот ҳикоя каби бўлса яхши бўлади. Оддий ва аниқ қисқа жумлалар билан гапиринг. Ҳамма эшитиши учун баланд овозда гапиринг. Сиз кўрсатган барча расмлар ёки жадваллар ҳаммага кўринадими ёки йўқми, сизни аниқ эшитаётганликларини яна бир бор сўрашингиз мумкин. Фикрларингизни тушунтириш учун мисоллар келтиринг. Одамларга қаранг, табассум қилинг, ҳазиллашишдан қўрқманг. Агар сиз тўсатдан эътиборни йўқотган бўлсангиз ёки бирор нарсани унутган бўлсангиз, хавотирланманг. Бу одамнинг нутқидаги нормал танаффуслар. Тўхтанг, жим туриб, фикрларингизни жамланг. "Фикрни англаб етгач", хотиржам давом этинг.

4. “ТЎСИҚЛАРНИ ЕНГИБ ЎТИШ”. 20
Қийинчиликларни енгишда бир қанча самарали усуллар: 23
Ёзувчи, психолог ва педагог Дейл Карнеги “Агар ҳаёт сенга нордон 24
лимон берса, сен ундан лимонад тайёрлаб ич” деган эди. 24
Хулоса оддий: Қанча кўп ёмонлик кутсангиз, шунча кўп оласиз. Шунинг учун бўлаётган ҳодисаларга нисбатан ижобий фикрда бўлиш муҳимдир. Акс ҳолда ёмонлик ҳамма жойдан чиқиб келаверади. Инсон тобора депрессияга тушиб боради ва аксинча: ижобий фикрлаб, эзгуликка ишониб, мия созламаларини ўзгартирса, айнан яхшиликларни кўра бошлайди. Тўғри, ижобий ёндашув барча муаммоларни ҳал қилмаслиги мумкин, лекин атрофингиздаги олам ёрқин рангларга кира бошлаши тўғри. 24
Сенинг ақлинг - бу истакларингни рўёбга чиқарувчи дарахт, нима ҳақида ўйласанг, ҳаёл қилсанг эртами-кечми рўёбга чиқади. Баъзан истак билан унинг рўёбга чиқиши орасидаги вақт шунчаликки, ўзинг нима хоҳлагинингни унутиб қўясан ва барчаси нимадан бошланганини тополмай юрасан. 24
БАРЧАСИ СЕНИНГ ҚЎЛИНГДА. 24
Амалий машғулот: 25
2."Мен ноёбман" машқи. 27
3."Ўз-ўзига муносабат” машқи. 28
2-сессия. Асосий қисм. 28
4."Орзулар ороли" машқи. 28
5."Менинг ўз-ўзимни идрок қилишим" машқи. 28
3-сессия. Хулоса қисми 28
17. Қайта алоқа. 28
Стресс турлари 34
Стресс сабаблари 34
8. СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ. 47
Жисмоний тарбия ва спортга жалб этишда оилавий анъаналарнинг аҳамияти. 47
Кичик гуруҳларда ишлаш (5 дақиқа) 52
Маълумки, жисмоний ҳаракат биринчи навбатда; 52
Ўсиб келаётган ҳар бир ёшнинг мунтазам жисмоний тарбия билан шуғулланиши: 53
БУЛЛИНГ (ПСИХОЛОГИК БОСИМ). 56

Саволларга қандай жавоб бериш керак. Агар сизнинг чиқишингиз томошабинларнинг қалбида ва онгида акс садо берадиган бўлса, унда сизга албатта саволлар берилади. Саволлар - бу сизга ва сизнинг ишлашингизга бўлган қизиқиш, кўпроқ маълумот олиш истаги. Кўпинча саволлар тақдимот муваффақиятли, қизиқарли ва тушунарли бўлганлигидан далолат беради. Бу сизни аҳмоқона ҳолатга тушириш истаги эмас. Агар савол сизга аниқ бўлмаса, уни такрорлашни сўранг, тушунтиринг. Қайтадан сўранг: "Мен сизни тўғри англадимми, нима ...?". Саволнинг моҳиятини тушунинг. Агар иложи бўлса, саволга жавоб беринг. Баъзан савол сиз ҳали ўрганмаган соҳага тегишли ёки сиз жавобни билмаслигингиз мумкин. Ўзингизга ичингизда айтинг: "Мен сеҳргар эмасман - мен фақат ўрганаман". Ва савол берувчига жавоб беринг: "Бу менинг кейинги ўрганишим мавзуси бўлади", "мен бу саволга адабиётда жавоб кўрмадим", "Сизнинг саволингиз мени қизиқтирди - мен бунга жавоб топишга ҳаракат қиламан". Баъзида саволлар фикрларни кутилмаган тарзда ўзгартиради, мавзуни янги йўналишда тақдим этади, қизиқарли ғояларни таклиф қилади. Саволлар - янги нарсаларни ўрганиш имконияти. Қизиқарли савол учун "Саволингиз туфайли менда бир фикр бор ...". дейиш мумкин. Барча саволларга жавоблар берилади. Яна бир неча сония кутинг. Табассум қилинг ва "Эътиборингиз учун раҳмат!" деб айтинг.