Zini boshqaruv tashkilotlarda jismoniy madaniyatni boshqarish tizimlari

UYUSHGAN JISMONII TARBIYA JAMOASI 
Uncha katta bo‘lmagan korxona, muassasalarning xizmatchilari, ishchilari 
o‘rtasida ommaviy tarbiyaviy iiiarni tashkil etish uchun jismonii tarbiya jamoasini 
tuzish mumkin boTmasa, soha va tarmoq tartibi bo‘yicha birlashgan jamoalar 
tashkil etiladi. 
Birlashgan jamoalarni tuzish to‘g‘risida tegishli kengashlar yoki kasaba 
uyushmalari qo‘mitalarining sport jamiyati kengashi rayosatining qarori bo‘lishi 
lozim. 
KORXONALARNING SPORT KLUBI 
Jismoniy tarbiya jamoasini tashkil etishning yuqori va takomillashgan shakli 
sport klubidir. Respublika kasaba uyushmalari federa^iyasining 1991 yil 
qaroriga asosan, korxona sport klubi ommaviy-sog‘lomlashtirish va sport ishlari 
bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichlarga erishgan jismoniy tarbiya jamoalaridagina tashkil 
etiladi. 
Bozor iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqqan holda va respublika 
hukumatining qarorlariga binoan o‘zini-uzi boshqarish va moliyaviy ta‘minlash 
bo‘yicha yirik ishlab chiqarish korxonalari, sport inshootlari, aholi istiqomat 
joylarida mustaqil sport klublar tashkil etilmoqda. Ularning o‘z sharoitlari asosida 
Nizom va ustavlari mavjud. SHu asosida ular o‘z faoliyatlarini a‘zolik badallari, 
pullik xizmatlar, tijorat, homiylik kabi omillar hisobiga yuritadilar. Bularga misol 

---

tariqasida Toshkent traktor zavodi (TTZ), Navoiyazot, «Navbahor», «Paxtakor» 
kabi sport va futbol klublarini ko‘rsatish mumkin. Bunday ish usullari va ilg‘or 
tajribalar viloyatlarning markazlarida tennis, boks, shaxmat, ot sporti, sharqona 
yakka kurashlar va boshqa sport turlari bo‘yicha tashkil etilmoqda. 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTAB O’QUVCHILARINING 
«YOSHLIK» SPORT UYUSHMASI 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 27 maydagi 271- 
sonli qarorini amalga oshirishda Xalq ta‘limi vazirligi yangi qadam qo‘ydi. 
Mustaqillik yillarigacha «YOsh kuch» va keyingi yillarda «Mehnat rezervlari» 
nomi bilan yuritilgan o‘quvchi-yoshlarning sport jamiyati o‘rniga «YOshlik» sport 
uyushmasi tashkil etildi. Uning viloyatlar, shahar-tumanlarda quyi tarmog‘i mav-
jud. Uyushmaning asosiy maqsadi maktab o‘quvchilari va kasb-hunar kollejlari 
hamda boshqa o‘rta maxsus o‘quv yurtlarining o‘quvchi-yoshlarini ommaviy sport 
tadbirlariga jalb etish, iqtidorli yoshlarning sport mahoratlarini oshirishga 
qaratilgan. Bu yo‘lda «Umid nihollari» va «Barkamol avlod» uyinlari sport 
musobaqalarini tashkil qilish bilan asosiy faoliyat ko‘rsatadi. Uyushmaning 
Nizomi va ustavi mavjud. Maktab o‘quvchilarining «Umid nihollari» respublika 
musobaqalari muvaffaqiyatli o‘tkazilib kelinmoqda. Uning Nizomi asosida 
musobaqllar to‘rt bosqichga (jamoa, tuman-shahar, viloyat va respublika 
miqyosida) o‘tkaziladi. 2002 yilda navbatdagi final musobaqalar Farg‘onada 
o‘tkazildi. Bunday musobaqalar uzluksiz ta‘limning bir tarmog‘i sifatida 
o‘quvchilar, jamoalar va yuqori muassasalarning ommaviy sog‘lomlashtiruvchi 
sport tadbirlarining yo‘lga qo‘yilishi va eng muhimi «Sog‘lom avlod dasturi»ning 
hayotga singdirilishi borasidagi ko‘rik-sinov hisoblanadi. SHuningdek «Alpomish» 
va «Barchinoy» maxsus testlari talablarini bajarishga zamin tayyorlaydi. 
Mamlakatda o‘rta maxsus o‘quv yurtlarini yagona tizim, ya‘ni kasb-hunar 
kollejlariga aylantirilishi jismoniy tarbiya va sport harakatida yangi bir bosqichni 
yaratdi, ya‘ni «Barkamol avlod o‘yinlari» sport musobaqalarini yagona tizim va 
talablar darajasida o‘tkazishni taqozo etdi. Bunday yirik sport tadbiri 2001 yil 30 
apreldan 5 maygacha Jizzax shaxrida zo‘r tantana bilan o‘tkazildi. Bunday 

---

tadbirlar ham to‘rt bosqich-da o‘tkazilishi ko‘zda tutilganligi, o‘quv yurtlari, 
tuman-shahar va viloyatlar miqyosida yoshlar o‘rtasida sportni ommalashtirishga 
qaratilganligi bilan muhim ahamiyatga egadir. 
«Umid nihollari» va «Barkamol avlod o‘yinlari» sport musobaqalarini tashkil 
etishda Xalq ta‘limi vazirligi va Davlat sport qo‘mitasi, sport uyushmalari o‘zaro 
hamkorlikda faoliyat ko‘rsatmoqdalar.