Зоология ва экология

Ba’zi o’simlik urug’larining urug’lik xossalari

2-jadval

Ko’rsatkich nomi	Klasslar uchun me’yor
	1	2	3
Tozaligi, % kam emas	99,0	98,0	97,0
boshqa ekinlarni urug’lari kgda dona, ko’p emas	10	40	200
shu jumladan begona o’t urug’lari 1 kgda dona, ko’p emas	5	20	70
Unuvchanligi, % kam emas:
yumshoq bug’doy va polba uchun	95	92	90
qattiq bug’doy uchun	90	87	85
Namligi, % ko’p emas	14,0	14,0	14,0
Qorakuya xaltachalari va ularning qismlari aralashmasi, % ko’p emas	yo’l qo’yilmaydi			0,002
Qorakosov shoxchalari aralashmasi, % ko’p emas	0,01	0,03	0,05

Zararli va karantin aralashmalarga quyidagilar kiradi.

Qorakuya. Donni zamburug’ kasalligi, ikki shaklda uchraydi, qattiq va changsimon qorakuya sporalari, qon tomirlarga kirib, kasallikni keltirib chiqarishi mumkin.

Gemotrop. Urug’lar yashil kulrang rangli bo’sh, oq-tolalar bi­lan to’lgan bo’ladi. Ovqatga 0.002% miqdorda tushishi odamlarda og’ir kasallikni keltirib chaqiradi.

Pushtirang gorchak. Gorchak urug’lari yashil-sariq yoki yashil-qul­rang rangga ega bo’ladi. Bitta o’simlik 8000 tomchi urug’ xosil qiladi. O’simlik va urug’lari zaharli.

Qoramiq. Qora, ba’zida kulrang urug’lar qirrali, tishchalar bi­lan qallin qoplangan. Qoramik urug’lari zaharli moddalarga ega bo’­lib, organizmga halokatli ta’sir ko’rsatadi. Bitta o’simlik 200-250 tagacha urug’ xosil qiladi.

Mishatnik. Urug’lar to’k-jigarrang, yoki kora rangda bo’ladi. Qiyin ajraladi va juda zaharli.

Spornya. Porazit zamburug’ asosan javdar, bug’doy va arpa ekinlarini zararlaydi.

Tulkidum sofara. Ko’p yillik dukkakli o’simlik. Donlar oval­simon, bug’doyga o’xshash shaklga ega. Juda zaharli.

Trixodesma inkanum. Ko’p yillik, kurg’oqchilikka chidamli. O’r­ta Osiyoda keng tarqalgan o’simlik. Aytib o’tilgan donlarning yem-xashak­da bo’lishi o’y xayvonlarida kasallikni keltirib chaqiradi. Vegitatsiya davri­da 150 dan 2000 tagacha urug’ ishlab chiqaradi.