Ўзвекистон республикаси олий ва ўрта


Download 0.73 Mb.
bet61/119
Sana28.09.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1689084
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   119
Bog'liq
Экинларни сугориш асослари

58- жадвал
Турлича сугориш режимларида гуза навларининг хосилдорлиги
(Шамсиев А. С., 2002)



Руза
навлари

Сугоришлардан олдинги тупрок намлиги, ЧДНС га нисбатан фоиз

С Что риш сони

Мавсуми й
сугориш
меъѐри,

Уртача
Хосил- долик, ц/га

Сувга булган эхгиѐж коэффициенти, м3/га

С-6524

65-65-60

5

5090

31,4

151,9

65-70-60

6

6040

34,9

162,8

70-75-60

7

6120

32,5

181,0

Окдарѐ-5

65-65-60

5

4865

35,0

144,8

65-70-60

6

5830

37,4

151,0

70-75-60

7

6140

34,7

174,4

Андижон-

65-65-60

5

4880

35,0

138,6

33

65-70-60

6

5730

35,7

153,2




70-75-60

7

6175

34,3

181,0

Андижон-

65-65-60

5

4710

34,0

144,9

34

65-70-60

6

5660

35,0

169,9




70-75-60

7

6050

34,5

175,8

Фаргона водийсида гуза турлича тупрок-гидрогеологик шароитларда етиштирилиши боис гузанинг сугориш режимини хар бир аник, бир шароит учун табакалаштирилган холда танланиши ва кулланилиши талаб этилади. Буз тупроклар минтак,асидаги сизот сувлари чукурда (>3 м) жойлашган ерларда тупрок шароитларига боглик холда гуза 1—5—1, 2-4-1, сахро минтакасидаги тупрокларда эса 2-5-1 схемасида 5600-
6500 м3/га умумий меъѐрда 7—8 марта сугорилса, сизот сувла- ; ри ер юзасига як,ин (1 м атрофида) жойлашган ерларда (VIII j ва IX гидромодуль районлар)да эса 0—3—0, 1—3-0, 1—2-0 схемаларда 2800—4000 м3/га. гача умумий меъѐрларда 3-4 марта сугорилиши лозим. Ушбу ерларда сугоришларнинг галлик меъѐри 700—800 м3/га. дан 1200-1300 м3/га гача микдорларни ташкил этади. Минтак^адаги VI гидромодуль районга мансуб ерларда гуза 1—3—0, 1—4—0, 1—3—1 схемаларда 900—1300 м3/га умумий меъѐрда 4—5 марта сугорилади. Сизот сувлари чукурда жойлашган буз тупрокдар шароитида сугоришлар май ойининг 2 декадасида бошланиб, сентябрь ойининг 1- декадасида якунланади. Гуллаш давригача гуза 20—25, гуллаш- мева туплаш даврида 10—15 ва пишиш даврида 20—25 кун оралатиб сугорилади.
В.В.Кочетков ва А.Абдукаримовларнинг маълумотига кура Андижон ва Фаргона вилоятларидаги оч тусли буз тупрокдар шароитида гузани усув даврида 5—6 марта 7 минг м3/га умумий меъѐрда сугориш юкрри хосил етиштириш билан бир вак^да хосил бирлигига сув сарфини камайишига олиб кел- ган.
М.Баракаев ва А.Тоштемировлар (1973) Самарканд вилоятидаги утлок,и Tynpofyiap шароитида гузанинг «Тошкент» навини 5-6 марта 5-6 минг м3/га умумий меъѐрда сугориш тупрок; намлигини ЧДНС га нисбатин 70-70-65 фоиздан юкррида тутиб туриш ва мул хосил етиштириш имконини беришини таъкидлаганлар.
Жанубий иклим минтакасида гузани сугориш
Жанубий минтакада гузани сугориш сони ва умумий меъѐрини бирмунча ошириш талаб этилади: сугоришлар сони 6-10, мавсумий сугориш меъѐри 8-10 минг м3/га. ни ташкил этади. Минтакада гузанинг кечпишар навлари, шу жумладан сувга нисбатан талабчан ингичка толали гуча етиштирилади. Уларнинг сугориш режимини муайян шароит учун илмий асосланган холда танлаш ва таъминлаш юкори сифатли хосил гаровидир. Сурхон-Шеробод вохасида ингичка толали гуза, асосан, янгидан узлаштирилган сизот сувлари чукурда жойлашган такирсимон-буз тупрокларда етиштирилади. Киш ва бахор ойларида ѐгингарчилик кам булиши туфайли бундай ерларда экиш даврида тупрокнинг табиий намлиги етарли даражада булмайди. Бу эса мажбурий равишда 1200—1600 м3/га меъѐрда экишдан олдин сугориш утказишни такозо этади. Шунингдек, фойдаланилаѐтган шурланган ерларда ^зани шур
ювиш тарикасйдаги сугориш режимини куллаш талаб этилади.
Сурхон-Шеробод вох,асидаги сизот сувлари 3 м. дан чукурда жойлашган тупрокдарда ингичка толали гуза 2-3-1,
2— 4—2, 2—5—2 схемаларда 6—9 марта суторилади. Мавсумий суториш меъѐри 7000—1300 м3/га. ни ташкил этади. Сугоришлар май ойининг 2- декадасида бошланиб, сентябрь ойининг урталарида якунланади.
Сизот сувлари ер юзасига якин жойлашган (1 м атро- фида) гидроморф тупрокдарда ингичка толали туза 1—2—1 ва

      1. 3-1 схемада 3300-6200 м3/га умумий меъѐрда 4-5 марта суторилади. Суториш мавсуми май ойининг охири ва июнь ойининг бошларида бошланиб, сентябрнинг урталарида якунланади. Сугоришларнинг галлик меъѐрлари тупрок шаро- итларига боглик

\олда 800—900 м3/га. дан 1100-1300 м3/га гача булади.
К,ашк;адарѐ вилоятининг Кдрши туманидаги к,адимдан сугориб келинаѐтган ерларда гузанинг Бухоро-6 навини хар хил кучат к.алинлиги ва режимда сугориш пахта хосилдорлиги хамда 1 ц хосил учун сув сарфининг турлича булишига олиб келган. 1995-1997 йиллар давомида олиб борилган тадкжот натижалари буйича С.Шахобов ва Р.Аликулов (2002) сизот сувлари 2,5-3,0 м чукурликда жойлашган кучсиз шурланган Уртача механик таркибли оч тусли буз тупрокдарда кучат кдлинлиги гектарига 81,2 минг дона булганда гузани 1-2-1 схемада 4 марта 3730-4080 м3/га умумий меъѐрда, кучат калинлиги гектарига 109,4 минг дона булганда эса 1—3—1 схемада 5 марта 4855-5140 м3/га умумий меъѐрда сугоришни тавсия этишган (59- жадвал).



        1. жадвал

Хар хил кучат калинлиги ва сугориш режимларини гузанинг хосилдорлиги ва сувга булган эхтиѐж коэффициентига таъсири (1995-1997 й.й.)



Экиш

Кучатлар

Суго-

Хо

Мавсумий

1 ц хосил

схемаси

сони, минг

риш

сил,

сугориш меъе-

учун сув




дона/га

схемаси

ц/га

ри, м3/га

сарфи, м3

60x20-1

81,2

1-2-1

28,4

3897

137,2

1-3-1

30,1

5012

166,5

1-4-1

31,1

6023

193,7

60x15-1

109,4

1-2-1

31,9

3897

122,2

1-3-1

36,3

5012

138,1

1-4-1

33,4

6023

180,3

К.арши чулининг янгидан суторилаѐтган ерларида ингичка толали гуза урта толали гузага нисбатан тупрок намлигини бирмунча юкори булишини талаб килади. Ингичка толали гузанинг тезпишар навлари учун тупрок намлигини унинг ЧДНС га нисбатан 75—75—65 фоиздан юкорида тутиб туриш

мак,садга мувофик, булиб, бунинг учун 2—5—1 ѐки 2—6—1 схемаларда 8—9 марта сугориш керак. Сугоришларнинг галлик меъѐри гуллашгача 700-800 м3/га, гуллаш-мева туплаш даврида 900-1000 ва пишиш даврида600-700 м3/га ни ташкил этади. Ушбу шароитда 1200- 1300 м3/га меъѐрда экишдан олдин сугоришни куллаш эвазига гузанинг гуллашигача булган сугоришлар сонини 1 марта камайтириш мумкин. Сугориш схемаси 1-5—1 куринишда булиб, 7 марта умумий 7000 м3/га меъѐрда сугориш лозим. Бу эса гектаридан 37—39 ц. дан хосил олиш имконини беради (60- жадвал).






        1. Download 0.73 Mb.

          Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling