1. Fasafaning predmeti

1.Fasafaning predmeti.
Фалсафа Ҳозирги Ѝзбекистон: фалсафанинг янги вазифалари.
ХХ асрда Ѝзбекистонда фалсафий фикрларнинг ривожланиши
тѝғридан-тѝғри Ѝзбекистон жамияти: а) Чор Россияси таркибидаги, б)
СССР таркибидаги ва в) мустақил Ѝзбекистондаги ижтимоий-сиѐсий
ҳодисалар билан боғлиқ.
Чор Россияси таркибидаги Ѝзбекистон ҳудудида фалсафий мафкуранинг учта курашаѐтган
турини ажратиш мумкин: анъанавий калом негизидаги, ислоҳий модернизм ва маърифат
негизида (жадидизм) ҳамда туб ѝзгаришлар ва жанговар атеизм негизидаги (большевизм ва
бошқа революцион оқимлар).

Кѝриб турибмизки, фалсафа турли жиҳатларга ва кѝп вазифаларни

бажаришга қодир. Маънавий фаолиятнинг ѝзига хос тури сифатида унга
дунѐқараш, билим, назариясига доир, услубий, интегратив-синтетик,
аксиологик, танқидий, башоратлаш, лойиҳалаш, эвристик ва мафкуравий вазифалар хосдир.
Фалсафанинг турли томон ва вазифаларини аниқлаш негизида унинг предмети соҳасини ҳам
белгилаш мумкин. Фалсафанинг мавзу соҳаси «дунѐ-инсон» тизими ҳисобланади: а) «дунѐ» тизими, б) «инсон» тизими ва а) улар ѝртасидаги ѝзаро муносабат тизими. Бу тизимларнинг ѝзи турли даражада
тасаввур этилган. «Дунѐ» тушунчасида бир бутун дунѐ, унинг таркибий қисмлари (мегадунѐ,
макродунѐ, микродунѐ; анорганик дунѐ, органик дунѐ, ижтимоий дунѐ ва ҳоказолар), улар
ѝртасидаги ѝзаро боғлиқлик ва ѝзаро муносабат тушунилади. «Инсон» тушунчасида алоҳида
олинган шахс, турли даражадаги ижтимоий жамоалар, бир бутун жамият тушунилади.
2.Falsafa shakllaniahining asosiy bosqichlari.
Ushbu fanning shakllanishini faqatgina qadimgi Yunoniston va Rim bilan boglash ham bu borada yetarli tasavvur bermaydi. Chunki ushbu hududning dastlabki faylasufi Fales ko‘p yillar Osiyoda bilim olib qaytganidan so‘ng falsafiy fikrlarni alohida ilm sohasi sifatida talqin eta boshlagani ma’lum. Alloma Beruniyning «Hindiston» asarida hindlarning dastlabki qarashlari qadimgi yunonlarniki bilan o‘xshash edi, degan fikri ham bejiz aytilmagan, albatta. Bu o‘z navbatida, falsafiy dunyoqarashning qadimgi shakllari barcha xalqlar tarixiga tegishli umumiy hodisa ekanini isbotlaydi.Aslida esa, Qadimgi Yunoniston va Rimda eramizdan avvalgi VII—III asrlarda ushbu fan endigina shakllanib kelayotgan nazariy fikrning ifodasi, olamni yaxlit va bir butun holda tushunish mujassamiga aylangan edi. Ushbu fan dastlab saroy ilmi sifatida shakllangan va asosan mulozimlarning tafakkur tarzini ifodalagan. Bu fan bilan ko‘proq aslzodalar shug‘ullangan, uning asosan ular uchun tushunarli bolgan muayyan tushunchalari va atamalari, o‘ziga xos fikrlash uslublari va bayon qilish tili ham shakllangan.