1-мавзу. Мантиқнинг предмети ва аҳамияти. Асосий тафаккур қонунлари

МАНТИҚИЙ ФИКРЛАШНИНГ АҲАМИЯТИ

Режа

• 1. Мантиқ фанининг предмети ва асосий муаммолари.
• 2. Формал мантиқ қонунлари
• 3. Тушунча
• 4. ҳукм

Тафаккурнинг хусусиятлари:

• 1. Тафаккур оламни умумлаштириб ва
• мавҳумлаштириб акс эттиришдир;
• 2. Тафаккур тил билан чамбарчас
• боғлиқ;
• 3. Тафаккур дунёни фаол акс эттириш
• жараёни;
• 4. Тафаккур дунёни воситали акс
• эттириш.

Мантиқ

• Мантиқ фани тўғри тафаккур шакллари ва қонунларини ўрганувчи фандир.
• “Мантиқ” сўзи араб тилидан олинган бўлиб, “сўз”, “таълимот”, “фан” деган маъноларни билдиради.
• Мантиқ фанининг асосчиси Қадимги Юнонистонда яшаган файласуф Аристотель ҳисобланади.

Тафаккур шакллари

• Тушунчада фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар акс эттирилаётган предметнинг умумий ва муҳим белгилари ҳисобланади.
• Ҳукмда фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар тушунчалар ҳисобланади. Тушунчалар ўзаро боғланиб, ҳукмни ташкил этади.
• Хулоса чиқаришда фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар ҳукмлар ҳисобланади.

• Тафаккур шакллари деб, фикр мазмунини ташкил этувчи элементлар ўртасидаги боғланиш усулига айтилади.
• Тафаккур шаклларига қуйидагилар киради: тушунча, ҳукм, хулоса чиқариш.

Тушунча

• Масалан, «инсон» тушунчасининг мазмунини инсонга хос бўлган умумий ва муҳим белгилар, яъни инсоннинг онгли мавжудот эканлиги, меҳнат фаолияти билан шуғулланиши, меҳнат воситаларини яратиш қобилиятига эгалиги ва тил воситасида фикр алмашиши ташкил этади.