4- мавзу Атмосфера ва уни муҳофаза қилиш. Атмосферанинг таркиби ва тузилиши


Download 0.7 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/8
Sana05.05.2023
Hajmi0.7 Mb.
#1430761
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Экология маъруза 4



4- мавзу 
Атмосфера ва уни муҳофаза қилиш. Атмосферанинг таркиби ва тузилиши. 
Ўзбекистондаги атроф-муҳит ҳолати. Атмосферанинг саноат чиқиндилари 
билан ифлосланишининг салбий оқибатлари. Иссиқхона эффекти, кислотали 
ёмғирлар, озон қатламининг емирилиши.
РЭК, РЭТМ, ҳақида тушунча.
Режа 
1. Атмосфера ҳавосини заҳарли газлар билан ифлосланиши, уларни камайтириш ва 
зарарсизлантириш йўллари. 
2. Саноатда ҳосил бўладиган заҳарли газларни атмосферага таъсири. 
3. Санитар ҳимоя зоналари.
4.Рухсат этилган концентрация – РЭК ва рухсат этилган ташланмалар меъёри – 
РЭТМ тушунчалари.
5.Атмосфера. Атмосферанинг таркиби ва тузилиши. 
6.Атмосферанинг ифлосланиши ва уни ифлословчи манбалар. 
7.Иссиқхона эффекти, кислотали ёмғирлар, азон қатламининг емирилиши. 
Рухсат этилган концентрация, рухсат этилган ташланма, санитар ҳимоя 
зоналари, инвентaризaтция, атмосфера. 
Иссиқхона эффекти, кислотали ёмғирлар, азон қатлами, тропосфера, ионосфера, 
стратосфера, мезосфер, термосфера, табиий ифлосланиш, сунъий ифлосланиш
мезосфера, термосфера. 
Атмосфера ер шарининг ҳаво қобиғи бўлиб, биосферада ҳаёт мавжудлигини 
таъминловчи асосий манбалардан биридир. Атмосфера барча жонзодларни зарарли космик 
нурлардан ҳимоя қилиб туради, сайёра юзасидаги иссиқликни сақлайди. Агар ҳаво қобиғи 
бўлмаганида ер юзасида кундузи + 100 С
0
ва кечқурун -100 С
0
ҳарорат кузатилган бўлар эди. 
Атмосферанинг юқори чегараси 2000 км баландликдан ўтади.
Атмосфера бешта қатламдан иборат. 
1.Тропосфера, ердан 10-16 км баландликкача бўлган, атмосферанинг қуйи қисмида 
жойлашган. Тропосферада атмосферанинг асосий 95% массаси йиғилган.
2.Стратосфера, баландлиги 10 кмдан 60 кмгача чўзилган. Атмосферанинг 5% масса қисми 
жойлашган. Атмосферанинг стратосфера қисмида бутун инсониятни, ўсимлик ва 
хайвонларни қуёшдан келадиган ҳавфли ультрабинафша нурлардан ҳимоя қилувчи озон 
қатлами жойлашган. Озон кислородни нурланиш натижасида бўлинишидан ҳосил бўлади.
О

+hV =2O 
О+ О
2
= О

Бу қайтар жараён. У то мувозанат қарор топгунча давом этади. Озон қатлами 
кондиционер, музлатгичлар учун ишлатиладиган фреонлар таъсири натижасида 
емирилади. Фреон ишлаб чиқаришни ярми АҚШ га тўғри келади. Фреонлар (хлор фтор 
метан СF
х
CL
у 
)
Ультрабинафша нурланиш таъсирида атомар хлор ажралиб, озон билан реакцияга 
киришади.
СFCl
3
+hV = СFCl
2
+Cl 
Cl+ О

= ClО+ О
2

Download 0.7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling