4 – mavzu bo‘yicha topshiriq savollari
Download 18.7 Kb.
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4 – mavzu bo‘yicha topshiriq ja vo bl ari
4 – mavzu bo‘yicha topshiriq savollari: Axborotlashgan jamiyatning xususiyatlari. Davlat boshqaruvida axborot-komunikatsion texnologiyalarning qo‘llanilishi. Raqamli iqtisodiyot va uning afzalliklari. Axborot tahdidlari. Axborot xavfsizligi. 4 – mavzu bo‘yicha topshiriq javoblari: 1. Axborotlashgan jamiyat - ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish eng avvalo, axborot tayyorlash, unga «ishlov berish», saqlash va jamiyat a'zolariga yetkazish bilan bog'liq bo'ladigan ishlarga sharoit yaratuvchi jamiyat. Axborotlashgan jamiyat muammolari bilan shug'ullangan olimlardan D. Bell, A.Toffler, M. Kastelьs, U.Rostou, P.Draker, J.Gelbreyt. F.Uebster va boshqalarning ishlarini alohida qayd etish kerak. Ular «postindustrial jamiyat» va Axborotlashgan jamiyat kontseptsiyalarini sinonim sifatida tadqiq etishgan. Axborotlashgan jamiyat haqida olimlar turlicha fikr yuritadilar. Yapon olimlarining hisoblashicha, Axborotlashgan jamiyatda kompьyuterlashtirish jarayoni odamlarga ishonchli axborot manbaidan foydalanish, axborotlarni tayyorlash va ijtimoiy sohalarda axborotni qayta ishlashni avtomatlashtirishning yuqori darajasini ta'minlashga imkon beradi. «Axborotlashgan jamiyat» atamasi dastlab Yaponiyada vujudga kelgan. Axborotlashgan jamiyatning eng birinchi xususiyati keng miqyosda axborotlashtirish jarayonlarining olib borilishi, jamiyatning barcha jabhalariga axborot komunikatsiya vositalarining kirib borishidir. Axborotlashtirish - zamonaviy axborot-texnologik vositalar yordamida ilmiy, ijtimoiy tuzilmalarni rivojlantirish, takomillashtirish va keskin kuchaytirish jarayoni. Axborotlashtirish bu sifat jihatidan yangi jamiyat (axborotlashgan jamiyatni) barpo etish maqsadidagi intellektual gumanistik qayta qurishdir. Axborotlashtirishni aynan mana shunday tushungan holda demokratiyaning rivojlanishi va umuman siyosiy hayotga informatikaning ta'siri to'g'risida so'z yuritish mumkin. Hozirgi kunda jamiyatni axborotlashtirish jarayoni ijtimoiy hayotning iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy-madaniy va boshqa jihatlarini qamrab olmoqda. Shu ma'noda axborotlashtirish ko'p qirrali jarayon bo'lib, unda texnologik, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy jihatlar uyg'unlikda olib boriladi. Bu jarayonda nafaqat ishlab chiqarish va texnologiyalar sohasida, balki ijtimoiy, iqtisodiy hamda ma'naviy hayotda tub o'zgarishlar sodir bo'ladi. Axborotlashtirish jarayonining moddiy negizi ishlab chiqarish, boshqaruv, ilm-fan, ta'lim-tarbiya hamda ijtimoiy va maishiy sohalarni kompьyuterlashtirish va robotlashtirishdan iborat. 2. Davlat boshqaruvi samaradorligi va hisobdorligini oshirish, uning fuqarolar bilan aloqalarini sorddalashtirishda axborot va kommunikatsiy texnologiyalaridan (AKT) foydalanish imkoniyati oshdi. Hokimiyatda bunday vositalarning qo'llanishi “elektron hukumat” deb nomlanib, bunday hukumatning yaratilishi bir qator ijobiy ishlarni amalga oshirishni ko'rsatadi. Biroq shuni unutmaslik kerakki, axborot texnologiyalarini joriy qilishning o'zi davlat boshqaruvi samaradorligi oshganligini anglatmaydi. Axborot kommunikatsiya texnologiyalarini qo'llash davlat boshqaruv organlari faoliyatining yaxshilanishiga xizmat qilmasligi ham mumkin. Shuning uchun ham, davlat muassasalari rahbarlari kompьyuterlar bilan ta'minlash, lokal hisoblash tarmoqlarini o'rnatish va kompьyuterlarni internetga ulash qanday qilib xodimlar va butun tashkilot ishining samaradorligini oshirishi mumkinligini oldindan tasavvur qila olishlari lozim. AKTni joriy etish davlat boshqaruvi samaradorligini oshirish jarayoniga xizmat qilishi uchun u davlat boshqaruvini isloh etishga qaratilgan yanada kengroq o'zgarishlarning bir qismi bo'lishi zarur. Bu o'zgarishlar davlat organlari faoliyatida shaffoflikni oshirish, qabul qilingan qarorlar uchun javobgarlikni kuchaytirish, fuqarolarni qaror qabul qilish jarayoniga kengroq jalb qilish chora-tadbirlarini o'z ichiga oladi. Bularsiz, kompьyuter va boshqa texnika vositalarini sotib olish hamda ishchilarni ulardan foydalanishga o'rgatish sarf-xarajatlari ular ishida hech qanday sezilarli o'zgarishlarga olib kelmasligi mumkin. 3. Axborotlashgan jamiyatning muhim xussusiyatlaridan biri iqtisodiyotning raqamlashtirilishidir. Raqamli iqtisodiyot (Digital Economy) tushunchasi birinchi marta 1995-yili AQShning Massachusets universiteti olimi Nikolas Negroponte tomonidan ishlatilgan. Olim axborotkommunikatsiya texnologiyalarini intensiv rivojlanishi ortidan eski iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o'tishda, qanday o'zgarishlar ro'y berishi mumkinligini aytib o'tgan. Raqamli iqtisodiyotga quyidagicha ta'rif berish mumkin. Raqamli iqtisodiyot - axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositasida xo'jalik faoliyatini yuritish bo'lib, bunda ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatishdagi asosiy omil raqamlar ko'rinshidagi ma'lumotlar bo'lib, katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va shu qayta ishlash natijasini analiz qilish yordamida har xil turdagi ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, texnologiyalar, qurilmalar, saqlash, mahsulotlarni etkazib berishdir. Boshqacha qilib aytgancha, raqamli iqtisodiyot bu onlayn xizmatlar ko'rsatish, elektron tulovlar amalga oshirish, internet savdo, kraudfanding va boshqa turdagi sohalarni raqamli kompьyuter texnologiyalarini rivojlanishi bilan bog'langan faoliyatdir. Bir so'z bilan aytganda raqamli iqtisodiyot (Digital Economy) deganda, raqamli kommunikatsiyalar, IT yordamida olib boriladigan iqtisodiyot tushuniladi. Asosan raqamli iqtisodiyot rivojlanishining asosiy elementi sifatida elektron tijorat, internet banking, elektron to'lovlar, internet reklama, blokcheyn texnologiyasi, kriptovalyutalar va shu bilan birga, internet o'yinlari ko'riladi. 4. Axborotlashgan jamiyatda axborot olishning ochiqligi ko'plab ijobiy tomonlari bo'lishi bilan birga axborot tahdidlari ham mavjud. Biror bir davlatga nisbatan uning xalqaro obro'sini tushirish uchun OAV lar orqali informatsion xurujlar uyushtirilishi. Bu aslida urushga munosabatning o'zgarganligidan, qurolning yangi turi axborot quroli kashf qilinganidan darak beradi. Axborot orqali inson ongiga ma'lum bir g'oyalar singdiriladi. Bu qurol orqali kam xarajatlar bilan milliy hukumatlarga fuqarolarni qarshi qo'yish, muxolifat kuchlarini qo'llab quvvatlash, fuqarolar urushini keltirib chiqarish kabi “rangli inqiloblarni” uyushtirish, milliy davlatlarning xalqaro obro'sini tushirish orqali investitsiyalar oqimiga ta'sir ko'rsatish mumkin.Axborot tahdidlaring yana biri bu diniy missionerlik bo'lib, u bir dinga e'tiqod qiladigan kishilar orasida boshqa dinni targ'ib qilish, ularni yangi dinga o'tkazish faoliyati hisoblanadi. O'zbekistonda 94 foiz aholi islom diniga, 4 foiz aholi protestantlar, 2 foiz boshqa dinlarga e'tiqod qiluvchilardir. Vijdon erkinligi va diniy bag'rikenglik qonun yo'li bilan mustahkamlangan. Lekin bugungi kunda o'zlarini xristian dini oqimlariga e'tiqod qiluvchilar deb hisoblovchi taqiqlangan oqimlar vakillari missionerlik bilan shug'ullanmoqda. So'nggi yillarda internetda terroristik tashkilotlar g'oyalarini targ'ib tashviq qilishga qaratilgan veb-saytlarning soni bir necha barobarga oshgan. Xususan, 10 yil avval bunday saytlar soni 20 ta bo'lsa, bugungi kunda dunyoda terroristlar foydalanilgan 7000 dan ortiq internet saytlari mavjud bo'lib, ularga xizmat ko'rsatuvchi portallar soni ortib bormoqda. Terroristlar internetdan quyidagi masadlarda foydalanadilar: Targ'ibot va tashviqot maqsadida ma'lumot tarqatish; - Yangi a'zolarni yollash (verbovka); - A'zolik va xayriya badallarini yig'ish hamda ulardan foydalanish; - Tarmoq va shahobchalar tashkil yetish; - Terroristlarni o'qitish, ko'rsatmalar berish; - Razvedka va ma'lumot qidirish; - Yangi terroristik harakatlarni rejalashtirish va boshqarish. 5. Xavfsizlikni ta'minlash maqsadida terroristik saytlarni bloklash, zararsizlantirib borish talab yetadi. Terrorizmning turli ko'rinishlari orasida kiber terrorizm tushunchasi bo'lib, biror mamlakatning iqtisodi, harbiy qudratini zaiflashtirish uchun, kampьyuter viruslarini tarqatish orqali bank tizimlarini, harbiy texnikalar, tibbiyot uskunalari kopmьyuter dasturlarini buzish, ularga zarar yetkazish hisoblanadi. Hakkerlar hujumlari sifatida namoyon bo'ladi. Bundan tashqari kibber tovlamachilik, kibber o'g'rilik kabi tahdidlar axborotlashgan jamiyatda xavfsizlik masalalarini dolzarblashtiradi. Axborotlashgan jamiyatning xilma xil ijobiy, jamiyat a'zolari uchun foydali jihatlari bilan birga ma'naviy, iqtisodiy sohalarda tahdidlar ham bor ekan. Jamiyat barqaror rivojlanishi uchun axborot xavfsizligini ta'minlash zaruriyati paydo bo'ladi. Download 18.7 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling