Alisher navoiy ijodida qipchoq lahjasiga xos ayrim xususiyatlar


Download 59.41 Kb.
bet1/8
Sana22.02.2023
Hajmi59.41 Kb.
#1222824
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Navoiy ijodida qipchoq lahjasiga xos ayrim xususiyatlar


ALISHER NAVOIY IJODIDA QIPCHOQ LAHJASIGA XOS
AYRIM XUSUSIYATLAR
Islamova Dinara Azamatovna
Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti dotsenti,
Jalilova Muxlisa Zafarjon qizi
Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti 4-bosqich talabasi, Fayzullayeva Navruza Amridin qizi Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti 3-bosqich talabasi
E-mail: dinaraislamova777@gmail.com
Annotatsiya: Alisher Navoiy turkiy adabiyot va tilshunoslik tarixidagi ulug‘ siymolardan biridir. Maqolada Alisher Navoiy adabiy merosining qipchoq lahjasi bilan bog‘liq tomonlari o‘rganiladi. Shoir ijodidagi ushbu lahjaga xos fonetik, leksik, morfologik birliklar tahlilga tortiladi. Ular eski o‘zbek tili va hozirgi o‘zbek adabiy tili, o‘zbek tilining qipchoq lahjasiga xos xususiyatlar asosida tadqiq etiladi. Tahlillar asosida Alisher Navoiy ijodiga xos bo‘lgan noan’anaviy jihatlar ochib beriladi. Shoirning tilshunoslikka oid muhim tadqiqoti «Muhokamat ul-lug‘atayn» hamda mashhur asari «Xamsa» tarkibidagi «Saddi Iskandariy» dostoniga xos bo‘lgan sheva elementlari yoritib beriladi. Bu bilan Navoiy nafaqat o‘zbek adabiy tilining asoschisi, balki o‘z tilining har qanday ichki imkoniyatlarini, shevaga xos jihatlarini biluvchi mukammal tilshunos sifatida gavdalanadi.
Kalit so‘zlar: qipchoq lahjasi, fonetik tahlil, unlilar tizimi, singarmonizm, leksik tahlil, morfologik shakllar.
Abstract: Alisher Navoi is one of the great figures in the history of Turkish literature and linguistics. The article examines aspects of Alisher Navoi's literary heritage related to Kipchak dialect. Phonetic, lexical, and morphological units specific to this dialect in the poet's work are analyzed. They are studied based on the characteristics of the old Uzbek literary language and the modern Uzbek literary language, the Kipchak dialect of the Uzbek language. Based on the analysis, the non-traditional aspects of Alisher Navoi's work are revealed. The poet's important research on linguistics «Muhokamat ul-lughatayn » and the most famous work « Khamsa » contain elements of the dialect characteristic of « Saddi Iskandari » epic. In this way, Navoi is embodied not only as the founder of the Uzbek literary language, but also as a perfect linguist who knows all the internal possibilities of his language and dialectal features.
Keywords: Kipchak dialect, phonetic analysis, vowel system, synharmonism, lexical analysis, morphological forms.
Аннотация: Алишер Навои – одна из выдающихся фигур в истории тюркской литературы и языкознания. В статье рассматриваются аспекты литературного наследия Алишера Навои, связанные с кыпчакским диалектом. Анализируются характерные для этого диалекта фонетические, лексические и морфологические единицы в творчестве поэта, которые исследуются на основе характеристик староузбекского литературного языка и современного узбекского литературного языка, кыпчакского диалекта узбекского языка. На основе анализа выявляются нетрадиционные стороны творчества Алишера Навои. Важное исследование поэта по языкознанию «Мухокамат ул-лугатайн» и наиболее известное произведение «Хамса» содержат элементы диалекта, характерные для эпоса «Садди Искандари». Таким образом, Навои воплощается не только как основоположник узбекского литературного языка, но и как совершенный лингвист, знающий все внутренние возможности своего языка и диалектные особенности.

Download 59.41 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling