Amaliyoti fanidan mustaqil ishi

---

O`ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKASI 
ОLIY VA O`RTA MAХSUS TA'LIM VAZIRLIGI 
URGANCH DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI 
 
JISMONIY MADANIYAT YO`NALISHI
1-KURS SIRTQI TALABASI 
QALANDAROV SEVINCHBEKNING 
BADMINTONNI O`QITISH NAZARIYASI VA 
AMALIYOTI FANIDAN 
 
MUSTAQIL ISHI 
 
MAVZU: Badminton o‘yinining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi. 
 
Qabul qildi: ____________________ 
 
 

---

Mavzu: Badminton o‘yinining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi. 

Reja: 
 
1. Badminton o‗yinining kelib chiqish tarixi. 
2. Badminton o‗yinining rivojlanishi 
3. Badminton o‗yinning turlari va u haqida qiziqarli faktlar. 
4. Foydalanilgan adabiyotlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
1. Badminton o‘yinining kelib chiqish tarixi. 
 
Badminton (Angliyaning Badminton sh. nomidan) — patli koptok (volan)ni 
raketka bilan urib o`ynaladigan tennisga o`xshash sport o`yini. O`yin to`rtburchakli 
maydonchada (yakkama-yakka uchrashuvlarda maydoncha o`lchovi 13,4x5,2 m va 
juftli o`yinlarda 13,4x6,1 m) 1,55 m balandlikda tortilgan to`rda o`tkaziladi. 
O`yinda raqib urgan koptokchani yerga tushirmay unga qaytarish muhimdir. 15 xol 
(ayollar va bolalar 11 xol) gacha sanaladi. 3 yoki 5 qur o`ynaladi. Xol 0 va juft 
bo`lganda koptokcha o`ngdan, toq bo`lganda chapdan uriladi. Juftli o`yinlarda 
o`ng tomondan boshlanib, har xoldan keyin o`yinchilar sherigi bilan o`rin 
almashtiradi. B. qad. Malayyada vujudga kelgan, keyinchalik Osiyodagi boshqa 
mamlakatlarga tarqalgan. 19-a. 70- y.larida Angliyada rasm bo`lib, o`yin qoidalari 
ishlab chiqilgach Yevropaning boshqa mamlakatlariga ham yoyildi. Xalqaro 
badminton federatsiyasi (IBF) 1934 y. tashkil topdi, unga 80 dan ortiq mamlakat 
a`zo (1991). 1977 y.dan jahon birinchiligi o`tkazib kelinadi. 1992 y.dan Olimpiya 
o`yinlari dasturidan joy oldi. Erkaklar uchun Tomas kubogi (1947 y.dan), ayollar 
uchun Uber kubogi (1955 y.dan) eng yirik xalqaro musobaqalar, Angliyaning 
ochiq birinchiligi (Uimbldon turniri) esa norasmiy jahon chempionata hisoblanadi. 
B. O`zbekistonda 50- y.lardan rivojlana boshladi. 
Badminton insoniyat tamaddunining eng qadimiy o‗yin- laridan biridir. 
Uning kelib chiqishi borasida ko‗plab afsonalar mavjud. Qadimgi Yunoniston, 
Yaponiya, Hindiston va hatto Afrika halqlarining rivoyatlarida bundan ikki ming 
yillar awal kattalar va bolalar volan (badminton koptogi) o‗ynaganliklari qayd 
etilgan. ―Uchuvchi pat‖ deb nomlangan qadimiy sport o‗yini Xitoyda eramizdan 
ming yil oldin ham ma‘lum boigan. 
Bu chiroyli o‗yin ancha yil ilgari vujudga kelgan va uni fransuzcha «volan» 
(ya‘ni «uchadigan») deb atashgan. Ammo bu o‗yin Yevropaga Sharqdan o‗tgan. 
Bu chiroyli o‗yin ancha yil ilgari vujudga kelgan va uni fransuzcha «volan» (ya‘ni 
«uchadigan») deb atashgan. Ammo bu o‗yin Yevropaga Sharqdan o‗tgan. Uni 

---

o‗tgan asrda Hindistondan ingliz gersogi olib kelgan. Gersogning yeri Badminton 
shahriga yaqin joyda bo‗lgan. Bu o‗yinni mana shu shahar nomi bilan ataydigan 
bo‗ldilar. 
Badminton o‗yini tennisga o‗xshash. U tekis va qattiq maydonchada 
o‗ynaladi. Badminton raketkasi vazni tennis raketkasi vazniga qaraganda 2–3 
marta yengil. Raqiblarni bir-biridan ajratib turuvchi to‗r 155 santimetr 
balandlikka tutiladi. Maydoncha hajmi to‗rt kishi o‗ynaydigan o‗yin uchun 
13,4x6,1 metr, ikki kishi o‗ynaydigan o‗yin uchun 13,4x5,2 metr bo‗lishi kerak. 
O‗yin davomida raqiblar raketka bilan volan (patli koptokcha)ni yerga 
tushirmay to‗rdan oshirib raqib tomoniga qaytaradilar. Ochko (xol)lar soni xuddi 
voleyboldagidek 15 gacha sanaladi. Ayollar va bolalar 11 ochko (xol)gacha 
o‗ynaydilar. O‗yin 3 yoki 5 partiya (qur)dan iborat bo‗ladi. 
Avvallari po‗kakdan tayyorlangan kichkina koptokcha volan o‗rnida ishlatilgan 
bo‗lib, havoda yaxshi parvoz qilishi uchun uning bosh qismiga g‗ozning 16 ta pati 
qadab qo‗yilgan. Hozirgi paytda badminton uchun volanlar plastmassadan 
tayyorlanadi va uning ko‗rinishi kichkina savatcha shaklida bo‗ladi. 
Yaxshi o‗yinchi volanni urib qaytarganda, uni raqib maydoniga goh sekin 
tushirishi, goh raqib kutmagan joyga tushirishi mumkin. O‗yin juda shiddatli, 
keskin va tez o‗tadi. Badmintonni yalanglik, maysazor, cho‗milish joylarida ham 
o‗ynash mumkin. 
U Yaponiyada ―oyabane‖ deb atalgan hamda bir nechta g‗oz pati va 
quritilgan sakura mevasidan tayyorlangan volanni yog‗och raketkalarda oshirib 
tashlashga asoslangan. V.Gyugo va I.F.Shillerlarning asarlaridan Yevropada XVI 
asrda o‗ynalgan volan o‗yini haqida bilib olish mumkin. Fransiyada bunday o‗yin 
―je-de-pom‖ (olma bilan o‗vnash) deb nomlangan. o‘rta asr ingliz gravyuralarida 
bir-birlariga volanni oshirayotgan dehqonlar tasvirlangan. XVIII asrga oid rasmlar 
Rossiyada ham insonlar o‗sha paytda shunga o‗xshash o‗yinni o‗ynaganlaridan 
dalolat beradi. Gavriil Derjavin ham patli koptok haqida yozib qoldirgan. 
1650-yilda Shvetsiya qirolichasi Kristina Stokgolmdagi Royal Palas (Qirollik 

---

saroyi) yaqinida saroy ayonlari va xorijiy mehmonlar bilan ―patli koptok‖ o‗ynash 
uchun maxsus kort qurdiradi. Mazkur kort Shvetsiya poytaxtida hanuzgacha 
saqlanib qolgan hamda bugungi kunda cherkov mulki hisoblanadi. 
XIX asrda Angliyada gersog Beford xonadonida volan o‗yini ayniqsa juda 
ommalashadi. Gersog badminton Assotsiatsiyasining homiysi bo‗lgan. Bugungi 
kunda u egalik qilgan Front Xollda ko‗hna raketka va volanlaming ajoyib 
kolleksiyasi saqlanadi. 
1860-yilda Isaak Sprat badminton haqida kitob yozdi va unda ushbu o'yinning 
ilk qoidalarini tavsiflab berdi.