arslikda Vatanimizning qadim zamonlardan to hozirgi davrgacha tgan lni necha mingyillik tarixi oliy quvyurtlariuchuntavsiyaetilgan" zbekiston tarixi" quv dasturi talablari doirasida yoritilgan

1995-2002— yillarda Yaponiyaning zbekiston iqtisodiyotiga 
kiritgaii kreditiari miqdori 1,6 mlrd. AQSH doliarini tashkil etdi. 
zaro tovar ayirboshlash hajmi yildan-yilga oshib bormoqda. 
zbekistonda 10 dan ortiq zbekiston-Yaponiya q shma 
korxonalari barpo etildi va faohyat k rsatmoqda. 
zbekiston Tinch okean havzasi mamlakatlari - Malayziya va 
Indoneziya bilan davlatlararo aloqalar rnatdi. Bu borada zbekiston 
Prezidenti LKarimov boshliq davlat delegatsiyasining 1992— yil iyun 
oyidagi Fvialayziya va Indoneziyaga safari rnuhim ahamiyatga ega. Safar 
kunlarida zbekiston va Malayziya rtasida iqtisodiy va texnikaviy 
hamkorlik to
l
 risida bitimlar imzolandi. Shuningdek, zbekiston va 
Indoneziya rtasidadiplomatakaloqalar rnatish b yicha q shma 
axborot, ikki tomonlama munosabatlar bo"yicha q shma bayonot, 
iqtisodiy va texnikaviy hamkorlik t risida bitim imzolandi. 
1995— yil 8-10-aprel kunlari Indoneziya Respublikasi Prezidenti 
Suxaito rasmiy tashrif bilan zbekistonda b ldi. Muzokaralar 
nihoyasida zbekiston Prezidenti LKarimov va Indoneziya Prezidenti 
Suxarto zbekiston Respublikasi bilan Indoneziya Respublikasi 
rtasidagi munosabatlar va hamkorlik tamoyillari t risida q shma 
bayonnoma imzoladilar. Ikki mamlakat hukumatlari rtasidagi 
sayyohlik sohasidagi hamkorlik haqidagi memorandum hamda ikki 
mamlakat poytaxtlari orali ida samolyotlar qatnovini y lga q yish 
t risidagi hukumatlararo bitim imzolandi. 
zbekistonning Osiyo va Okeaniya mintaqasidagi Vyetnam 
Sotsialistik Respublikasi, Kambodja, Tailand, Avstraliya va boshqa 
mamlakatlar bilan siyosiy-diplomatik aloqalari y lga q yildi, 
iqtisodiy va madaniy hamkorligi rivojlanib bormoqda. 
488 
5. zbekistonning  A Q S H va Yevropa mamlakatlari 
bilan hamkorligi. 
zbekiston bilan Arnerika Q shma 
Shtatlari rtasida davlatlararo aloqalar 
mustaqillikning dastlabki yillaridayoq y lga 
q yildi. 1992— yil 15-16-fevral kunlari 
Ozbekiston va AQSH 
AQSH davlat kotibi Jeyms Beyker zbekistonga rasmiy tashrif 
buyurdi vaikki davlat rtasidadiplomatikaloqalar rnatildi.1992— 
yil 16-mart kuni Toshkentda birinchi b lib AQSHning elchixonasi 
ochildi. 1993— yil 14-sentabrda AQSH davlat departamentining 
maxsus topshiriqlar b yicha eichisi Strob Talbot zbekistonda b ldi 
va zbekiston Prezidenti bilan hamkorlik qilish masalalarida 
suhbatlashdi. 1995—yil 6-aprelda AQSH mudofaa vaziri Uilyam Persi 
zbekistonga keldi, zbekistonning NATO «Tinchlik y lida 
hamkorlik» dasturida ishtiroki muhokama qilindi. AQSH armiyasi 
quv-mashq markazida tinchlikni ta'minlash maqsadida fkazilgan 
harbiy mashqlarda zbekiston qurolli kuchlari vzvodi ishtirok etdi. 
zbekiston bilan AQSH rtasida sarmoyalarni ra batlantirish va 
zaro himoya qilish t risida, ikki yoqlaina soiiq olmaslik t gTisida 
shartnomalartuzilgan. Toshkent - Nyu-York rtasida bevosita havo 
yoMi ochikii. 
0'zbekistoJida 1996— yil hoshlarigacha Amerikalik 
sarinoyadorlar ishtirokida 2G0 ta zbek-amerika q shma 
korxonalari tashkil topdi va faoliyat k rsatdi. Bular orasida Navoiy 
viloyati Zarafshon vodiysidagi Muruntovda AQSllning Nyumont 
Mayning Korporatsiyasi biian hamkorlikda to jinslaridan oltin 
va kuinush ajralib oluvchi «Zarafshon-Nyumont» q shma 
layyorlandi. 
zbekiston Prczidenti LKarimovning 1996- yil 23-2S-iyun 
kunlarida AQSHda boiishi zbekiston va Amerika munosabatlarini 
yangi po onaga k tardi. LKarimov AQSH Prezidenti Bill Klinton 
bilan uchrashdi. Ikki mamlakat rtasidagi munosabatlarni 
chuqurlashtirish, tomonlar manfaatiga daxldor b lgan siyosiy, 
iqtisodiy, havfsizlik masalalari muhokama etildi. LKarimov bilan 
B.Klinton uchrashuvi ikki mamlakat itasidagi munosabatlarga 
489 

siyosiy zamin hozirladi. 1996— yil 25-iyun kuni zbekistonning 
AQSHdagi elchixonasi ochildi. 
2001— yilda zbekistonda AQSH bilan hamkorUkda amalga 
oshirilayotgan loyihalar soni 70 tadan ortdi. AQSH sarmoyasi 
ishtirokida respublikamizda barpo etilgan 305 ta q shma korxona 
sanoat, qishloq x jaligi, t qimachilik, ga/-kimyo, neft, oltin qazib 
olish, transport, kommunikatsiya va ta'lim sohalarida samarali faoliyat 
k rsatmoqda. «Zarafshon-Nyumont», « z-Teksako», « z» 
keysmash», « z-keystraktor», « z-Eksayd», «BiEy Ay»ning 
X jaobod gaz ombori qurilishi, «ABB Lumraus GIobal> bilan 
harakorlikdagi Sh rtan gaz-kimyo majinuasi shular jumlasidandir. 
zbekistonning AQSH bilan savdo aylanmasi 300 mln. AQSH 
doiiardan oshdi. 
2001-- yil ll-sentabr kiiui xalqaro tcrrorisllar AQSHda sodir 
etgan fojiali voqealar paytida zbekiston birinchilardan b iib AQSH 
hukumatining Xalqaro terrorizmga qarshi aksilterror kaolitsiya tuzish 
haqidagi taklifi tarafdori b lib chiqdi. 2002— yil 11-14-mart kunlari 
zbekiston Prezidenti Islom Karimov boshliq davlat delegatsiyasi 
Prezident Jorj Bush taklifiga binoan rasmiy davlat tashrifi bilan 
AQSHda b ldi. AQSH Prezidenti J.Bush va martabali hukumat 
vakillari Islom Karimovni Oq uyda obr -eHiborli mehmon sifatida 
kutib oldi. Tomonlar xalqaro ahvol, Markaziy Osiyodagi jarayonlar, 
xalqaro terrorizmga qarshi kurash, harbiy va harbiy-texnikaviy, 
iqtisodiy hamkorlik masalalarida fikr almashdilar. Tashrif yakunida 
« zbekiston bilan AQSH rtasida zaro sheriklik va hamkorlik 
asoslari t risida deklaratsiya», ilmiy-texnikaviy tadqiqotlar, 
yadroviy materiallar va texnologiyalar tarqalishining oldini olishda 
hamkorlik, moliya, qishloq x jaligiga oid qator hujjatlar imzolandi. 
AQSHni sinovli damlarda q llab-quvvatlagani uchun 
Prezidentimiz Isiom Kariniov Amerika jamoatchiligi tomonidan 
«Xalqaro miqyosdagi lider» mukofoti bilan taqdirlandi. Bu mukofot 
Amerika xalqining zbekiston xaiqiga hurmat-e'tiborining timsolidir. 
zbekiston Respublikasining jahon 
zbekistonning I hamjamiyatiga integratsiyalashuvida 
Yevropa numikikntlari Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan zaro 
bilan hamkorligi | manfaatli aloqalarni y Iga q yish va 
tobora chuqurlashtirish alohida rin 
490 
lutadi. 1996— yil 21-iyunda Florensiya shahrida imzolangan 
zbekiston bilan Yevropa Ittifoqi rtasidagi «Sheriklik vahamkorlik 
l risidagi bitim», uning 1999— yil 1-iyulda kuchga kirishi 
mamlakatimizning Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bilan zaro 
munosahatlarining huquqiy negiziga aylandi. 
zbckistonning Ycvropa Ittifoqi raamlakatlari bilan siyosiy, iqti-
sodiy, ilmiy-texnik va madaniy-gumanitar aloqalari yildan-yilga rivoj-
lanib, chuqurlashib bormoqda. Respublikamizda Ycvropa Ittifoqiga 
a'zo mamlakatlarning 145 firma va kompaniyasi vakolatxonalari 
akkrcditatsiya qilindi. Yevropalik sarmoyadorlar ishtirokida tashkil 
etilgan 491 ta korxona ishlayapti, ulardan 111 tasi yuz foizlik Yev-
ropa kapitaliga ega. 1995-2002— yillarda Yevropa Ittifoqi mamla-
katlarining firma va kompaniyalari respublikamizda umumiy qiymati 
qariyb 8 mlrd. AQSH dollariga teng yirik sarmoyaviy loyihalami 
araalga oshirishda qatnashdi. 2002— yilda Q'zbekistonning Yevropa 
Ittifoqi mamlakatlari bilan malisulot ayirboshlash hajmi 1 mlrd. 65,8 
mln. AQSH dollarini, 2003— yil yanvar-oktabr oylari yakunlari 
b yicha esa 910,6 mln. AQSH dollarini tashkil etdi. 
/bekistonning Ycvropa Ittifoqining a'/osi. ulkan iqlisodiy va 
ilmiy-texnikaviy salohiyatga ega b lgan Germaniya bilan zaro 
manfaatli aloqalari kengayib bormoqda. zbekiston Prezidenti 
LKarimovning Germaniyaga 1993— yil 28-aprel kuni boshlangan va 
besh kun davom etgan rasmiy tashrifi zbekiston bilan Germaniya 
rtasida munosabatlarni y lga q yishda muhim ahamiyatga ega b ldi. 
LKarimov GFR Federal prezidenti Rixard fon Vayzenkerva Federal 
kansler Gelmut Kol bilan samimiy, zaro tenglik asosida, ishonch 
va qatiyat bilan suhbatlashdi. Ikki davlat rtasida madaniy hamkorlik 
t risida, sarmoyalar q yishni amalga oshirish va zaro himoya 
qilishga k maklashish t risida, ilmiy tadqiqotlar va mutaxassislar 
fondini tashkil etish t risida bitimlar imzolandi. «Doyche bank», 
«Mersedes-Bens» va «Simens» kompaniyalarining rahbarlari bilan 
uchrashuvlar b ldi, ular bilan hamkorlik qilish haqida kelishib olindi. 
Safar natijalariga k ra, zbek-Germaniya hamkorligi masalalari 
b yicha hukumatlararo komissiya tuzildi. Toshkentda ikki tomoniama 
savdo-iqtisodiy palata tashkil etildi, GFRning elchixonasi ochildi. 
1994— yil 1-sentabrda GFR poytaxti Bonnda zbekiston 
Respublikasining Yevropada birinchi elchixonasi ochildi. Hozirgi paytda 
491 

eichixona Germaniyaning yangi poytaxti Berlin shahrida faoliyat 
yuritmoqda. «Toshkent-Frankfurt» havo y li ochildi, zbekistonda 
«Doyche-bank»ningb limi faoliyat k rsatmoqda. 
Germaniyaning "Geydelberg" firmasi zbekistonda nashriyot-
matbaa sohasida hamkorlik qilayotgan yirik kompaniyadir. "Geydelberg" 
firmasi asbob-uskunalari bilan Yangiy l kitob fabrikasi, Toshkent 
va Nukus poligrafiya kombinatlari, Samarqanddagi "Tong" nashriyoti 
qaytajihozlandi. zbekistondagi "Rastr" va "Groteks" nashriyotlari 
"Geydelberg" firmasi texnologiyasi asosida ishlamoqda. Natijada 
maktablar uchun darslik, quv q llanmalari va boshqa turdagi 
nashriyot mahsulotlari ishlab chiqarish ancha yaxshilandi. 2001 — 
yilda zbekiston-Germaniya-Rossiya hamkorligidagi "Namangan 
qo oz" q shma korxonasi qurilib ishga tushirildi. 
zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning 2001— yil 2-5-aprefr 
kunlari Germaniya Federativ Respublikasiga, Germaniya Federal 
kansleri Gerxard Shrederning 2002— yil 9-10-may kunlari 
zbekistonga qilgan rasmiy safarlari zbekiston-Germaniya 
rtasidagi zaro manfaatli hamkorlikni yangi bosqichga k tardi. 
Ikki mamlakat tadbirkorlari va rasmiy doiralari rtasida aloqalar 
kengayib bormoqda. 1997— yilda zbekistonda 55 ta Germaniya 
kompaniyasining vakolatxonalari faoliyat yuritgan b lsa, 2001 — 
yilda bu k rsatkich 80 taga yetdi. Ularning eng yiriklari «Xobas 
TAPO». «Xiva Karpet» va boshqalardir. 2003— yilda Germaniyalik 
sarmoyadorlar ishtirokida yengil sanoat, oziq-ovqat sanoati, qishloq 
x jaligi mahsulotlarini qayta ishlash, farmatsevtika sanoati, transport 
va boshqa sohalarda tashkil etilgan 138 ta korxona faoliyat k rsatdi, 
ulardan 40 tasi yuz forzlik Germaniya kapitaliga ega. zbekistonga 
kiritlayotgan Germaniya sarmoyalari hajmi 2001— yildayoq 1 mlrd. 
AQSH dollaridan oshdi. Ikki mamlakat rtasidagi savdo aylanmasi 
2001— yilda 283,3 mln. AQSH dollarini tashkil etdi. Germaniya 
Federativ Respublikasi zbekistonning Ycvropadagi eng yirik 
iqtisodiy hamkoridir. 
zbekiston bilan Fransiya rtasida munosabatlarni rnatish va 
rivojlantirish muhim ahamiyatga ega. 1993— yil 28-30-oktabr kunlari 
zbekiston delegatsiyasining Fransiyaga rasmiy tashrifi ikki davlat 
rtasidagi hamkorlikka asos soldi. Prezident LKarimov Fransiya 
Prezidenti F.Mitteran, Fransiyaning boshqa rahbaiiari hamda 
492 
jamoatchilik vakillari bilan d stona suhbat va samarali muzokaralar 
yuritdi. F.Mitteran qabul marosimida nutq s zlab: «Hozirgi siyosiy 
vaziyatda Markaziy Osiyoda yetakchi rinni egallab turgan mustaqil 
zbekiston Sharq bilan apb rtasida ishonchli k prik b lishi 
mumkin. K p asrlik tarix, teran an'analarga ega b lgan, insoniyatning 
faxriga aylangan allomalarni yetkazib bergan zbekiston doimo 
fransuzlarning diqqatini tortib kelgan. Bu tashrifdan keyin shuni 
ishonch bilan aytish mumkinki, mamlakatingiz biz uchun yanada 
yaqin b lib qoldi»,- deb ta'kidlagandi. Bu Vatanimiz t risida, uning 
shon-shuhratini ulu lovchi xolisona, olijanoblik bilan berilgan bahodir. 
Safar natijasida Parijda « zbekiston Respublikasi va Fransiya 
Respublikasi rtasida d stlik va hamkorlik t risida shartnoma», 
madaniyat, ilmiy-texnikaviy va maorif sohasida hamkorlik qilish 
t risida bitim, sarmoyalarni zaro ra batlantirish va himoyalash 
t risida bitim imzolandi. 
Mamlakatimiz rahbarining Parij Xartiyasini imzolashi respubli-
kamizda demokratiyaning yanada rivojlanishi, shuningdek, 
zbekistonning Yevropa va boshqa taraqqiy etgan mamlakatlar bilan 
yanada yaqinlashuvi uchun muhim ahamiyatga ega b ldi. zbekiston 
Milliy banki bilan Fransiyadagi yirik «Kredit Kommersial de Frans» 
banki rtasida muddaolar haqida bitim imzolandi, unda Buxoroda 
neftni qayta ishlash zavodi qurish loyihasini pul bilan ta'minlash 
k zda tutildi.Taniqli «Elf-akiten» neft-kimyo konserni, «Texnip» 
firmasi va boshqa kompaniyalar bilan Buxoroda neftni qayta ishlash 
zavodi qurishga kelishildi. Fransiya va zbekiston rtasida savdo-
sotiq hisob-kitoblarini ta'minlab turgan «Kredi kommersila de Frans» 
banki zavod qurilishini ham mabla bilan ta'minladi. zbekiston 
bu bankka mabla q ydi, u hamkorlik uchun kafolat b lib turibdi. 
1994— yil 25-27-aprel kunlari Fransiya Prezidenti 
F.Mitteranning zbekistonga qilgan rasmiy tashrifi cho ida imzolan-
gan ikki mamlakat tashqi ishlar vazirliklari rtasidagi hamkorlik 
t risida, zbekiston va Fransiya rtasida fuqarolarning erkin 
harakati haqidagi bitimlar, shuningdek, havo transporti sohasida 
hamkorlik t risidagi deklaratsiyalar imzolandi. 
zbekiston bilan Fransiya rtasida iqtisodiy, ilmiy, madaniy, 
aloqalar kengayib bormoqda. Qishloq x jalik mahsulotlarini qayta 
ishlash, oziq-ovqat, neft va gaz sanoati, qurilish va boshqa sohalarda 
hamkorlik qilinmoqda. 
493 

zbekiston xalqaro ishlarda katta tajriba va nufuzga ega boigan 
Buyuk Britaniya bilan ham hamkorlik qilmoqda. 1993— yil 22-25-
noyabr kunlari zbekiston Prezidenti LKarimov boshliq 
respublikamiz delegatsiyasining rasmiy tashrif bilan Buyuk Britaniya 
va Shimoliy Irlandiya birlashgan qirolligida boiishi ikki mamlakat 
oilasidagi hamkorlik tarixida buyuk voqea boidi. Mamlakatimiz 
rahbarining qirolicha Yelizaveta II, Bosh vazir J.Meyjor bilan 
samimiy, ochiq zaro manfaatli suhbatlari, muzokaralari b lib 
tdi. Safar samarali b ldi. zbekiston Respublikasi bilan Buyuk 
Britaniya qiroiligi rtasida zaro iqtisodiy aloqalar t risida shart-
noma, sarmoyalarni zaro ra batlantirish va himoyalash t risida 
bitim, havo yoilarini ochish t risida bitim, ikki mamlakat hududida 
fuqarolarning erkin yurishi haqida memorandum imzolandi. 
«Toshkent-London» havo yoiida samolyot qatnovining yoiga 
q yilishi aloqalarni yaxshilashda muhim ahamiyatga ega boidi. 1996— 
yilning boshlarida zbekistonda Britaniya Kengashi boiimining ish 
boshlashi hamkorlikni mustahkamlash va kengaytirish yoiidagi yangi 
qadam b ldi. 
zbekistonning Finlyandiya, Avstriya, Belgiya, Shveysariya, 
Italiya, Ispaniya, Gretsiya, Polsha, Vengriya, Chexiya, Slovakiya, 
Xorvatiya, Bolgariya kabi Yevropa mamlakatlari bilan siyosiy, 
diplomatik, iqtisodiy va madaniy aloqalari rnatildi va kengayib 
bormoqda. Shveysariyaning Altendorf shahrida zbekiston Savdo 
uyining ochilishi muhim voqea boidi. Bu maskan bugungi kunda 
savdo uyigina boiib qolmay, zbekistonning Yevropa va jahonda 
biznes va savdo markazi hisoblanadigan mamlakat - Shveysariyadagi 
vakolatxonasiga ham aylandi. 
zbekiston bilan Yevropa Ittifoqi rtasida aloqalarning yoiga 
q yilishi mamlakatimizning Yevropa mamlakatlari bilan hamkorligini 
yangi bosqichga k tardi. 
zbekiston Oliy Majlisi bilan Yevroparlament rtasida ham 
aloqalar rnatildi. Bu aloqalar zbekiston parlamenti bilan 
Yevroparlament rtasida 1998— yilda tuzilgan hamkorlik q mitasi 
darajasida kengayib bormoqda. 
zbekiston tashqi siyosatida iqtisodiy omillar hal qiluvchi rol 
ynaydi. Xorijiy mamlakatlardan respublikaga il or texnologiyalar, 
sarmoyalar kirib kelishi, k plab q shma korxonalarning qurilishi 
oqilona tashqi siyosatning natijasidir. 
494 
2003— yilda respublikamizda xorijiy sarmoya ishtirokida barpo 
etilgan 2087 ta q shma korxona jahondagi 80 mamlakatdan kelgan 
sheriklari bilan birgalikda faoliyat k rsatdi. Ular 386,7 mird. s m 
hajmida ist mol mollari, eksport uchun sifatli tovarlar ishlab chi-
qardi, aholiga xizmat k rsatdi. Jahondagi 80 dan ortik xorijiy bank 
bilan zaro munosaballar rnatilgan. Mustaqillik yiilarida zbe-
kistonga kiritilgan chct el investitsiyalari 14 mlrd. AQSH dollaridan 
oshdi. Bir yilda taxminan 1 mlrd. AQSII dollari zlashtirilmoqda. 
zbckiston jahondagi 140 mamlakat bilan savdo-sotiq qiimoqda. 
Har yilgi tovar ayirboshlash hajmi 6-8 mlrd. AQSH dollarini tash-
kil etmoqda. Il or mamlakatlar kadrlar tayyoriashda, bank sohasida 
va boshqaruvda, axborot tarmoqlarini yoiga q yishda, yetakchi 
birjalar bilan aloqalar rnatishda, qonunchilik tajribasini rganishda 
respublikamizga k maklashmoqdalar. 
Xulosa qilib aytganda, zbekistonda tarixiy jihatdan qisqa bir 
davrda xalqaro munosabatlarni y lga q yish va rivojlantirish bobida 
asrlarga arziydigan ishlar amalga oshirildi. zbekiston zining 
tinchliksevar, yaxshi q shnichilik, zaro foydali hamkorlikka 
qaratilgan siyosati va faoliyati bilan butun dunyoga tanildi, jahon 
hamjamiyatida zining munosib rnini egalladi, uning mavqeyi 
yildan— yilga mustahkamlanib bormoqda. 
Sinov savollari 
1. Xalqaro vaziyatda qanday zgarishlar sodir b ldi? 
2. Xavfsizlikka qanday omillar tahdid solmoqda? 
3. zbekistonninggeosiyosiy jihatdan qulay imkoniyatlari nimalardan iborat? 
4. Qanday geosiyosiy jihatlar zbekistonga qiyinchiliklar tu dirmoqda? 
5. Mustaqil tashqi siyosat yuritish borasida qanday huquqiy zaminlar yaratildi? 
6. zbekistonning tashqi siyosati qanday tamoyillarga tayanadi? 
7. zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasini daftaringizga 
yozib oling. 
8. Dunyodagi qaysi davlatlar Toshkentda z elchixonalarini ochgan? 
9. Qaysi mamlakatlarda zbekistonningelchixonalarifaoliyat k rsatmoqda? 
10. zbekiston nima uchun jahon hamjamiyatiga q shilish y lidan bormoqda? 
11. zbekistonning BMTbilan aloqalari haqida s zlab bering. 
495 

12. zbekistonning EXHTbilan hamkorligi haqida nimalarni bilasiz? 
13. zbekistonning UNESCO bilan hamkorligi haqida s zlab bering. 
14. Shanxay hamkorlik tashkilotining tuzilishi va faoliyati haqida nimalarni bilasiz? 
15. GUUAM tashkiloti t risida nimalarni bilasiz? 
16. MDH qachon tashkil topdi, unga qaysi respublikalar a'zo b lib kirdi? 
17. MDH muassislari tomonidan qabul qilingan Almati Deklaratsiyasida nimalar 
haqida bayonot berildi? 
18. MDH faoliyati haqida nimalarni bilasiz? 
19. MDH faoliyatidagi salbiy va ijobiy tomonlar nimalarda z ifodasini topdi? 
20. zbekiston va Rossiya rtasida davlatlararo munosabatlarning rnatilishi 
haqida s zlab bering. 
21. zbekiston bilan Ukraina rtasidagi zaro manfaatli aloqalar haqida s zlab 
bering. 
22. Markaziy Osiyo respublikalari rtasida aloqalarning y lga q yilishi haqida 
nimalarni bilasiz? 
23. Orol muanimosini hal qilish y lida qanday tadbirlar amalga oshirilmoqda? 
24. zbekistonning Qozo iston, Qir iziston va Tojikiston bilan tuzilgan abadiy 
d stlik t risidagi shartnomalarining mohiyati nima? 
25. Nima sababdan MOIH Markaziy Osiyo Hamkorlik Tashkiloti etib qayta 
tuzildi? 
26. zbekistonning Qozo iston bilan hamkorligi haqida s zlab bering. 
27. zbekiston va Turkiya aloqalari haqida s zlab bering. 
28. zbekistonda Pokiston sarmoyadorlari bilan qanday q shma korxonalar 
barpo etilgan? 
29. zbekiston va Hindiston rtasidagi hamkorlikaloqalari haqida referat yozing. 
30. zbekiston va Xitoy rtasidagi aloqalar haqida nimalarni bilasiz? 
31. zbekiston bilan Koreya Respublikasi rtasida qanday sohalarda hamkorlik 
qilinmoqda? 
32. zbekiston va Yaponiya rtasid.a zaro manfaatli aloqalar nimalarda z i 
fodasini topmoqda? 
33. zbekiston bilan AQSH rtasidagi hamkorlik haqida nimalarni bilasiz? 
34. zbekistonning Yevropa mamlakatlari hamkorlik aloqalari haqida s zlab 
bering. 
35. Siz yashayotgan viloyat, shahar va tumanda chet el sarmoyalari ishtirokida 
qanday q shma korxonalar tuzilgan? Ular faoliyatini rganing va referat 
yozing. 
496 
XOTIMA 
Aziz talaba, Siz mazkur darslikni q lga olib, uni mutolaa qilib, 
dono xalqimizning necha ming yilliklar bilan b ylasha oladigan, 
ziga xos betakror tarixi, betimsol osori atiqalari, yuksak ma'naviy 
qadriyatlari bilan tanishib chiqdingiz. Shubhasizki, buning natijasida 
tarixiy xotirangiz, tasavvur olamingiz yanada boyidi, aqlu zehnin-
giz, shuuringiz yanada charxlandi. Eng muhimi, Siz ulu 
ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan noyob bisotlar, tarixiy merosni 
rganish barobarida zligingizni tanish, kimlarning qonuniy 
vorislari, davomchilari ekanligingizni yana bir bor anglab yetishga 
musharraf b ldingiz. 
Shu rinda, muhtaram Yurtboshimizning «Haqqoniy tarixni 
bilmasdan turib, zlikni anglash mumkin emas», degan donish-
mandona s zlari beixtiyor yodga keladi. Ha, haqqoniy tarix tom 
ma'noda bilimlar manbai, ma'naviyat negizi, qolaversa, chinakam 
tarbiya maktabidir. 
Ne baxtki, milliy mustaqillikka erishganimiz tufayli ona tariximiz 
t risidagi chin haqiqat yuzaga chiqdi, uning qiyofasini t sib kelgan 
uborlar, «oq» va «qora» do lar butkul supirib tashlandi. Buning 
orqasida katta tarix yaratgan xalqimizning yuksak dahosi, ne-ne buyuk 
ajdodlarimizning yorqin siymosi, ularning mangulikka daxldor lmas 
merosi yangidan t la kuch bilan namoyon boidi. 
Q hngizdagi ushbu darslik ham milliy istiqlol sharofati bilan 
tu ilgan bebaho imkoniyatdan foydalanib, Vatan tarixiga yangicha 
tamoyillar nuqtayi nazaridan yondashilib, asrlar silsilasini xolis, 
haqqoniy va ilmiy asosda rganilib yaratilgandir. Siz uning sahifalarini 
qunt bilan rganib, bu azim yurt ba rida uzoq davrlar davomida 
yuz bergan xilma-xil tarixiy jarayonlarni, voqea, hodisalarni k z 
ngingizdan birma-bir tkazdingiz hamda ularning nechogiik 
murakkab, ziddiyatli kechganligiga guvoh boidingiz. Ayni cho da 
ne-ne ulu tarixiy siymolarimizning z kindik qonlari t kilgan 
shu muqaddas yurt uchun, uning erki, ozodligi, hurligi va musta-
qilligi uchun fidoyilik bilan kurashganligiga, z ongli hayoti, 
faoliyatini shu olijanob maqsadlarga baxshida etganligiga amin 
b ldingiz. Boshqa bir rinda esa, buyuk bobokalonlarimizning boy 
ilmiy, madaniy meros yaratib, yurt dovru ini dunyoga maiumu 
mashhur etganligini anglab, zingizda iftixor tuy usini his qildingiz. 
32 - 367 
497 

Xullas, z tarixini puxta bilish, undan yaxshi xabardor b lish, 
navqiron avlodimizning Sizdek namoyandalari uchun bamisoli suv 
bilan havodek zarurdir. Negaki, u Sizni shu muborak Vatanni farzand 
yangli sevish, uning har bir siqim tupro ini k zga t tiyo etish, 
ona yurt xizmatiga kamarbasta b lish, uning sarhadlarini har qanday 
yovuz kuchlardan, animlardan himoyalash, kerak b lsa, aziz jonni 
ham fido qilishga chorlaydi. Bunda ulu ajdodlarimizning ibrati, 
jasorati Sizga ruhiy madadkor b ladi. 
Bizu siz Vatanimiz tarixini chuqur, asosli rganish orqaligina 
milliy istiqloldek bebaho ne'matning qadrini yanada teran tushunamiz. 
Va, u bizning q limizga osonlik bilan kelmaganligiga, unga erishish 
y li o ir, mashaqqatli kechganligiga, bu borada mislsiz qurbonlar 
berilganligiga jonli guvoh b lamiz. Binobarin, istiqlol ne'matini avaylab 
asrash, uni non kabi, jon kabi ulu lash, bugina emas, uni mus-
tahkamlash va kuchaytirish borasida doimo sa'y-harakatda b lish 
har birimizning jonajon ishimiz, fuqarolik burchimiz b lmo i ayni 
muddaodir. Siz, minnatdor il-qizlarimiz, buni hamisha yodingizda 
tutmo ingiz kerak b Iadi. 
498 
MUHIM VOQEALAR SOLNOMASI 
Mil. av. VII asr