Электрон тижорат: Қонунчилик, амалиёт ва таҳлил

Жамшид ПИРМАТОВ,
Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги
Ўзбекистон “Адолат” СДП фракцияси аъзоси

Эксперт: Анъанавий бозор электрон тижорат деб аталмиш ноанъанавий бозорга ўзгармоқда
19.02.2018 00:40 0 1008

Шаҳбоз АЛИМОВ, «Электрон ҳукумат» тизимини ривожлантириш маркази мутахассиси
Фото: «Xabar.uz»
Бугунги кундаги кучли рақобат шароитида ҳар бир бизнес фаолиятини олиб бораётган субъектлар электрон тижорат имкониятларидан фойдаланишга мажбур.
АКТ — тараққиёт гарови
Компаниялар электрон тижорат ёрдамида бўлғуси мижозлар, мол етказиб берувчилар ва буюртмачилар билан web тизими орқали алоқа ўрнатиши, савдо битимларини амалга ошириш учун керакли ҳужжатларни электрон кўринишда айирбошлаши, товар ва хизматлар сотилиши ва етказиб берилишини назорат қилиши, товар рекламаси ва хариддан кейинги қўллаб-қувватлаш ва харид учун электрон тўловни амалга ошириш масалаларини арзон ва қулай амалга ошириши мумкин. Шунинг учун электрон тижорат компаниялар фаолиятининг ажралмас қисмига айланиб боряпти. Айниқса, ривожланган давлатлар, электрон тижоратнинг имконият ва истиқболларини аниқ ҳис қилган ҳолда, бу соҳага етарлича инвестиция ажратмоқдалар.
Тараққий этган давлатлар ялпи миллий маҳсулотида электрон тижорат салмоқли ўрин эгаллайди. Чунки бу соҳани янги иқтисодий тизим сифатида баҳолай олган давлатлар ушбу соҳада етакчи ўринни эгаллаш мақсадида уни ҳар томонлама ўргана бошлашди. Аввало, электрон тижоратни ривожлантиришга халақит берадиган тўсиқларни бартараф этиш механизмларига катта эътибор беришган. Масалан, Европа Иттифоқи бу борада ўзининг «Электрон Европа» (e-europe) лойиҳасини ишлаб чиқди. Бу лойиҳа ЕИнинг келажак янги иқтисодий тизимдаги ҳолатини яхшилашда муҳим рол ўйнайди.
Ривожланаётган давлатларда электрон тижоратни мамлакат экспорт салоҳиятини оширувчи асосий жараён деб билишади.
Шуни инобатга олиб, бу давлатлар ҳукуматлари асосий эътиборларини электрон тижорат тараққиётига туртки бўладиган ахборот-коммуникация технологиялари инфратузилмасини ривожлантиришга қаратмоқдалар.