Геморрагик шок – киска муддат ичида айланаётган кон хажмининг 10-20% ва ундан ортик микдорда йукотилиши окибатида келиб чикади. Шокнинг оғирлик даражаси йукотилган кон микдорига ва кон окиш даврига боғлик


Download 19.34 Kb.
bet1/4
Sana24.01.2023
Hajmi19.34 Kb.
#1117730
  1   2   3   4
Bog'liq
ГЕМОРРАГИК ШОК


ГЕМОРРАГИК ШОК – киска муддат ичида айланаётган кон хажмининг 10-20% ва ундан ортик микдорда йукотилиши окибатида келиб чикади. Шокнинг оғирлик даражаси йукотилган кон микдорига ва кон окиш даврига боғлик. Бемор канча куп ва киска муддат ичида кон йукотса шок шунча оғир утади, бундан ташкари беморнинг ёши, ёндош касалликлари хам ахамиятга эга.
Кон йукотишнинг таснифи (Америка хирурглар коллегияси, W. B. Saunders, 1982).

Кон йукотиш

Айланаётган кон хажми дефицити
% ва мл

I-синф (енгил)

15% ва кам (<750 мл)

II-синф (уртача)

20-25% (1000-1250 мл)

III-синф (оғир)

30-40% (1500-2000 мл)

IV –синф (ута оғир)

40% ва куп (>2000 мл)

Патофизиологияси.
Патогенези асосида куйидаги асосий механизмлар ётади:

  1. Айланаётган кон хажмининг (АКХ) нисбий ва абсолют камайиши.

  2. Кичик юрак зарб хажми.

  3. Упка капилярлари диастолик ёпилишининг (ДЗЛК) камайиши.

  4. Симпатоадренал реакция.

  5. Периферик томир каршилигининг (ОПСС) ортиши.

  6. Юрак насос функциясининг камайиши.

  7. Тукималар гипоксияси, ацидоз ва лактат микдорининг ортиши.

10% дан куп хажмда кон йукотилганда юракка кайтувчи веноз кон Хажмининг ва коринчалар тулиш босимининг камайиши юрак зарб хажмининг камайишига – «кичик кон хайдалиш синдроми» ривожланишига олиб келади. Кичик кон хайдалиш синдроми вактинчалик вазоконстрикция ва тахикардия билан компенсацияланади. Натижада аорта равоғи, каротик синус ва кон томир деворларидаги хемо-, волюмо-, барорецепторлар, юракда β-рецепторлар таъсирланади. ЮКС ортади. Информация автоном нерв системаси оркали гипоталамусга узатилади. Гипоталамо-гипофизар система таъсирланиши окибатида гипофиз олдинги булагидан (аденогипофиз) троп гормон – АКТГ ажралиши кучаяди. Бу уз навбатида буйрак усти бези мағиз кисмидан катехоламинлар (адреналин ва норадреналин, уткир кон йукотилиши натижасида конда уларнинг микдори 50-100 баравар ортади) ажралишини кучайтиради. Гиперкатехоламинемия вазоспазмга олиб келади. Умумий периферик томир каршилигининг ортиши компенсатор реакция булиб, хаётий мухим органлар: юрак, бош миянинг кон билан таъминланишини амалга оширади. Бу феномен кон айланишининг марказлашуви дейилади. Микроциркуляция тизими издан чикади. Вазоспазм натижасида тукималар гипоперфузияси, ишемияси, гипоксияси ривожланади. Гипоксия уз навбатида метаболик ацидоз ривожланишига сабаб булади. Ацидоз посткапилляр сфинктер тонуси сакланган холда прекапилляр сфинктер тонусининг йуколишига сабаб булади. Томир эндотелийси хужайраларидан биологик актив моддалар (гистамин, брадикинин, серотонин, яллиғланиш медиаторлари) ажралиши кузатилади. Прекапиляр сфинктер катехоламинлар таъсирига жавоб бермайди, капилярларда гидростатик босимнинг ошиши томир утказувчанлигининг ортишига олиб келади. Коннинг суюк кисми, жумладан электролитлар тукималараро бушликка сизиб чикади. Гемоконцентрация натижасида кон шаклли элементларининг (эритроцитлар, тромбоцитлар) агрегацияси ва адгезияси кузатилади – бу «сладж синдром» дейилади. Кон ивиш тизими издан чикиши натижасида ДВС-синдром ривожланади. Таъсирот давом этиши натижасида томир девори деструкцияга учрайди, кон шаклли элементларининг тукималараро бушликка чикиши, хужайра парчаланиши ва протеолитик лизосомал ферментлар ажралиши окибатида хужайра ва тукималарда кайтмас жараён (бириктирувчи тукима билан алмашинуви) юзага келади. Охир окибатда гомеостазнинг метаболик алкалоз тарафга узгариши кузатилади.

Download 19.34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling