I bob. Markaziy osiyo hududidagi ibtidoiy jamoa odamlarining ijtimoiy turmush sharoiti

MUNDARIJA


KIRISH………………………………………………………………………….
I BOB. MARKAZIY OSIYO HUDUDIDAGI IBTIDOIY JAMOA ODAMLARINING IJTIMOIY TURMUSH SHAROITI
1.1. Markaziy Osiyodagi antropogenez jarayonlari.
1.2. Markaziy Osiyodagai ibtidoiy jamoa manzilgohlari ……………
1.3. Ibtidoiy e’tiqodlar va tasviriy san’at
XULOSA…………………………………………………………………
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Jahon taraqqiyoti tarixida O'rta Osiyo sivilizatsiyasining oʻrni. Oʻzbekiston hududlari eng qadimgi davrlardan boshlab jahon sivilizasiyasining o'choqlaridan biri ekanligiga ilmiy jihatdan hech qanday shubha yo'q. O'zbekiston va O'rta Osiyo hududlarida olib borilayotgan keng miqyosdagi tadqiqot ishlarining natijalari ham Vatanimizning jahon sivilizatsiyasida tutgan o'mini tasdiqlaydi.

O'rta Osiyo sivilizasiyasi turli hududlarda turli davrlarda paydo bo'ldi va rivojlandi. Misol uchun, Janubiy hududlarda yashagan qadimgi qabilalar mil.avv. VI ming yillikdayoq dehqonchilikka o'tib, unumdor xo'jalikni rivojlantirgan bo'lsalar, bu davrda shimoliy hududlardagi qabilalar asosan ovchilik, baliqchilik va chorvachilikning ilk shakllari bilan shug'ullanganlar. Bu notekislik jarayonini tabiiy geografik sharoitlar va o'zaro munosabatlar bilan izoxlash mumkin. Bu o'rinda Urta Osiyoning cho'l va dasht hududlari hamda tog'oldi va daryo vohalari hududlarining rivojlanish darajasidagi madaniy notekislikni taqqoslab ko'rish (Koperdog. Hisor. Zarafshon tog'oldi hududlari hamda Kizilqum, Koraqum, Kashqadaryo va Zarafshon vohasining dasht hududlari) muhimdir.
Undan tashqari, O'rta Osiyoda turli-tuman madaniyat yaratgan qadimgi aholining neolit davridayoq, yaani mil.avv. VI-IV ming yilliklardagi o'zaro ichki munosabatlari va bu abolining Sharqdagi dastavval Old Osiyodaga boshka qadimgi sivilizatsiya o'choqlari bilan uzviy aloqada bo'lishi han mahalliy sivilizatsiyaning rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatgan. O'zbekiston hududida eng qadimgi odamlar tosh davrining ilk davrlaridayoq joylasha boshlangan. Ik paleolit davriga oid makonlar Farg'ona vodiysidag Selungur va Toshkent viloyatidada topib oʻrganilgan.
Ibtidoiy jamoa tarixi tarix fanining birmuncha yosh sohasi bo’lib, o’tgan asrning ikkinchi yarmida vujudga keladi. Biroq bundan oldin ham odamlar insoniyatning dastlabki tarixi davrlari haqida tasavvur hosil qilishga intilganlar. O’z o’tmishiga qiziqish odamlarda taraqqiyot bosqichlarining ilk davrlarida paydo bo’lgan. Etnograflar tomonidan o’rganilgan eng qoloq xalqlarda ham ularning uzoq o’tmishi, ajdodlarining ishlari va jasoratlari, urug’ va qabilalarning paydo bo’lishi to’g’risidagi og’zaki rivoyatlar shundan dalolat beradi (genealogik va etnogonik dostonlar). Uzoq qadim zamonlarga borib qo’shnilar hayot tarzini o’rganish, ular qaerdan chiqqanligini bilish , ular o’tmishiga nazar tashlash kabi kuzatuvlar ham tarqaladi.
Keyinchalik odamlarning eng qadimgi ko’rinishi haqidagi ibtidoiy rivoyatlar "yarim hayvon o’tmish" to’g’risida yoki aksincha "oltin asr" tug’risidagi miflarga aylana bordi. Antik grek va rimliklarda paydo bo’lgan ibtidoiy tarix kurtaklari ham butunlay mifologiyadan voz kechmagan holda aks ettirilgan.Aynan grek va rimliklarda dastlabki tarixiy faktlarni sistematik tarzda bayon qilish qo’llaniladi. Antik davr tarixchilari uchun tsivilizatsiya dunyosi O’rta Er dengizi bilan chegaralangan edi, uning ortida esa ular varvarlar deb nomlagan xalqlar yashagan bepoyon hududlar mavjud bo’lgan. Bu xalqlarning ko’pida ibtidoiy tuzum saqlanib kelgan deb uylangan. Varvarlar dunyosi antik mualliflarga yaxshi tanish bo’lmagan, sayyohlar u erlarga qisqa vaqt ichida borib kelib, asosan yuqori kuzatishlar olib borib, ko’p narsalarni qo’shib, vahima qilib gapirib berardilar. Biroq, shunday bo’lsada, aynan antik davrda ibtidoiy xalqlar haqida dastlabki yozma ma’lumotlar paydo bo’ladi, qimmatli kuzatuvlar qilinadi va ular keyinchalik ibtidoiy davr to’g’risidagi tasavvurlarni umumlashtirishga yordam beradi.
Mavzuni o’rganilganlik darajasi: XX asr ikkinchi yarmi davr tarixining o‘rganilish bilan bog’liq tarixiy juda ko‘plab tarixchilar tomonidan yozib qoldirilgan.
Kobirov J, Sogdullayev A, Okladnikov AP. Tolstov S.P va boshqalar oʻrhangan.
Tadqiqodning obyekti va predmeti: Ibtidoiy jamoa tarixi haqidagi mavzuga yaqin boʻlgan adabiyotlarda keltirilgan hamda arxiv va qo‘lyozma fondlarida saqlanayotgan adabiyotlar va Ibtidoiy jamoa, ijtimoiy xoʻjalik rivojlanishini ko‘rib chiqish va yoritish tadqiqot predmeti sifatida olindi. Markaziy Osiyodagi ibtidoiy jamoa tarixiga oid adabiyotlarni o‘rganish tadqiqot obyektini tashkil etadi.
Tadqiqotni maqsad va vazifalari: Ushbu mavzuni tadqiq etishdan asosiy maqsad, mavzuga doir adabiyotlarni o‘rganib chiqib ibtidoiy jamao hayot tarzini va ibtidoiy tizim davrni davrlashtirib ochib berishdan iborat. Shu maqsaddan kelib chiqib tadqiqot oldiga quyidagi vazifalar belgilab olindi:

1. 
   mavzuga oid adabiyotlarni to’plash
   
2. 
   ibtidoiy jamoada mehnat taqsimoti
   
3. 
   Markaziy osiyodagi ibtidoiy jamoa manzilgoxlar xaqida ma’lumot toʻplash
   
4. 
   Ibtidoiy jamoa mafkurasi va ilk din shkilanishini sabablarini oʻrganish.
   

Ishning ilmiy yangiligi va ahamiyati. Tarixiy va ilmiy adabiyotlarda keltirilgan ibtidoiy jamoa tizimini oʻrganib tahlil qilish va mazkur davr tarixiga oid turli davrlarda yozilgan ilmiy ishlarni o‘rganishdan olgan bilimlar va yangi g‘oyalarni o’rganishdan iborat

Ishning umumiy hajmi: Kirish, 2 bob va xulosa qismdan iborat bo’lib 33

________________________

1. Arxeologlar hikoya qiladi. To'plam. Toshkent, 197
2.Kobirov J, Sogdullayev A.O'rta Osiyo arxeologiyasi. Toshkent, 1990.
3.Okladnikov AP. Paleolit i mezolit Sredney Azii. Vkn. Srednyaya Aziya v