Mahalliy xomashyolar asosida nafis keramika buyumlarini ishlab chiqarish

Mahalliy xomashyolar asosida nafis keramika buyumlarini ishlab chiqarish

Nafis keramika buyumlari asosan muhim ahamiyat kasb etadi.Keramika buyumlari ishlab chiqarish juda keng rivojlanib bormoqda .Ularga asosan shisha ishab chiqarish,sement ishlab chiqarish va hokozo turlarga bo’linadi.Keramika mahsulotlari asosan ohaktosh,dala shpati,gil tuproq kiradi.Nafis keamika buyumlariga chinni ,nafis tish buyumlari kiradi.Asosan qattiq xo’jalik chinnisi,dekorativ chinni,elektrotexnika chinnisi,yumshoq,kulli va fritta chinnisi va hokozo guruhlarga bo’linadi.Nafis keramika mahsulotlarini ishlab chiqarishda buyumlarni shakllashning quyidagi usullari mavjud:

1.Qayishqoq massadan shakllash. 2.Kukunsimon massadan tayyorlash. 3.Suyuq massadan tayyorlash. Barcha nafis keramik buyumlarini ishlab chiqarishda 95-97% mahsulot qayishqoq usulda,3-5% mahsulot gips qolipda quyish usulda shakllanadi.Qayishqoq usulda qoliplash yordamida aylanuvchi jism shakliga ega bo’lgan chinni va fayans buyumlari,izolyatorlar,mayolika va nafis keramikaning boshqa buyumlari olinadi.bBunda,keramik massaning namligi buyum turiga qarab 17% dan 28% gacha boradi.Nafis keramika ishlab chiqarish korxonalarida odatda ho’l usulda ishlovchi davriy zoldirli tegirmonlar qo’llaniladi.Tegirmonga tushirilayotgan materiallarning o’lchamlari 20-40 mm dan oshmasligi lozim.Ularning ichki sirti kremniyli,yuqori glinozemli ,chinni brusli va ba’zan rezina plitali (ichki) qoplamalar bilan qoplanadi.Maydalovchi jismlar,ya’ni zol;dirlar bo’lib kremniy toshlari hisoblanadi.Ularning o’lchami ko’ndalangiga 30-90 mm bo’lishi kerak,agar o’lchami 30-50 mm bo’lgan toshlar 25-50%,50-70 mm lisi 30-60% va 70-90 mm lisi 20-25% bo’lsa maydalanish samarasi yuqori bo’ladi.Tegirmonlarda yuklanayotgan materiallar 1,25 sonli (64 teshik/sm²) elakdan o’tkazish lozim,o’lchami 30 mm dan kamayib ketgan toshlarni tegirmondan vaqti-vaqti bilan olib tashlanib turiladi.Odatda tegirmonda yuklanayotgan material,maydalovchi toshlar va suvning nisbati M:T:S,ya’ni 1:(1,2-1,8):1 ga teng.Keramika mahsulotlariga talab kata u siz hayotimizni tasavvur etib bo’lmaydi.Tegirmonda avval toshlar,keyin patak yoki shisha paxtasidan qilingan qatlamli filtrdan o’tkazilgan suv,keyin toshsimon materiallar solinadi.Kvarsning cho’kib qolmasligi uchun 5-7% tuproq yoki 1-2% betonit ham qo’shiladi.Ko’pincha tegirmonga avval kvars ,chiqit siniqlari,tuproq solinib,keyin 2,5-3 soat o’tganidan so’ng dala shpati,pegmatite yoki birlamchi kuydirish chiqindilari yuklanadi. Nafis keramika olish uchun ishlatiladigan xomashyo materiallari. Nafis keramika olish uchun ishlatiladigan xomashyo mateririallari quyidadi tartib asosida tayyorlab olinadi:birlamchi holda saralash,dag’al va o’rta tarzda maydalash,dag’al va yuqori darajada tuyiladi. Maydalash turlari:bo’lak-bo’lal,yirik maydalash ,dag’al maydalash,o’rta maydalash turlariga bo’linadi.