Тренинг шамсиддинов Ботиржон Нуриддинович Андижон 2023 Кириш

ТРЕНИНГ
Шамсиддинов Ботиржон
Нуриддинович

Андижон 2023
Кириш
Республикамиз мустақилликка эришганидан сўнг энг аҳамиятли ва устувор вазифа сифатида давлат сиёсати даражасига кўтарилган масалалардан бири - таълим соҳасини ислоҳ қилиш масаласи бўлди. Бу борадаги асосий талаблардан бири – кадрлар тайёрлашда сифат даражасини яхшилашдир. Бу талабга жавоб бериш учун бошланғич таълимдан бошлаб Олий таълимгача бўлган соҳани талаб даражасидаги адабиётлар билан бойитиш мақсадга мувофиқ деб топилди ва бу борада талай ишлар амалга оширилди.
Кейинги йилларда айниқса психология соҳасида яратилган адабиётлар рўйхати фикримизнинг далили бўла олади.
Психология соҳасининг ўзи ҳам кейинги ўн йилликлар мобайнида анчагина ривожланди. Шунингдек, психология соҳасининг алоҳида йўналишлари сифатида Ижтимоий Психологик Тренинг (ИПТ) тармоғи ҳам ривожланди. Фан сифатида ривожланаётган Тренинг ўтказиш методикаси мазмун жиҳатдан айнан ИПТ қандай ташкил этилиши ва ўтказилиши борасидаги масалаларни ёритишга бағишланади.
Ўқув қўлланмада айни кунда муҳим соҳа сифатида ривожланаётган тренингни барча босқичлари, тренинг турлари, тренинг ўтказишда қўлланиладиган усуллар батафсил ёритилган.
Шунингдек, қўлланмада тренинг ўтказувчи дуч келиши мумкин бўлган муаммолар ва уларни бартараф этиш учун тавсияларга ҳам тўхтаб ўтилган.


1. ПСИХОЛОГИК ТРЕНИНГ ҲАҚИДА ТУШУНЧА.
УНИНГ МАҚСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ.


Тренинг хақида тушунча.
Психологик тренингнинг мақсади ва вазифалари.

Кейинги йилларда жамиятдаги инсонлар саломатлиги муаммоси давлат сиёсати даражасига кўтарилиши билан бирга қувонарли ҳол шундан иборатки, ҳар бир киши ўз саломатлигига нисбатан онгли муносабатда бўлмоқда. Саломатлик деганда нафақат жисмоний балки, президентимиз таъкидлаганларидек, “... ҳар томонлама, яъни ҳам жисмонан, ҳам руҳан, ҳам маънан” соғлом бўлишга эътибор берилаётганлиги ҳам бизнинг ютуғимиздир.

Замонавий психологик адабиётларда ва бу соҳадаги мутахассислар орасида тренинг атамаси жуда кўп ишлатилмоқда. Тренинг инглиз тилидан олинган бўлиб, “машқ қилиш”, “такрорлаш” маъноларини билдиради. Психологик тренинг хақида гап кетганда, бу атама кўпчилик томонидан “муаммоларни ечими топиладиган машғулот” сифатида қабул қилинади. Аслини олганда тренинг машғулотлари кишиларнинг муаммоларини ҳал қилмайди, балки шу муаммоларнинг асосини тахлили қила олиш учун лозим бўлган кўникма ва малакаларни ҳосил қилади. Яъни ТРЕНИНГ – шахсда мавжуд бўлган ёки вужудга келиши мумкин бўлган муаммоларни ҳал қилиш учун зарур бўлган кўникма ва малакаларни ҳосил қилиш мақсадида турли хил ўйин ва машқлар орқали ўтказиладиган машғулот ҳисобланади.
Тренингга таъриф бериш ёки уни тушунтиришда турли муаллифлар томонидан турлича ёндашувлар келтирилган бўлсада, уларнинг аксарияти тренинг машғулотлари ўйин ва машқлар орқали амалга оширилишига ва тренинг жараёнида кўникма ва малакалар ҳосил этилишига эътибор қаратганлар.
Жумладан, О.Горбушина, тренинг – бу шахсни ўзгартиришга қаратилган ҳиссиётларга бой бўлган машғулотдир, деб таърифлайди.
Шундан келиб чиққан ҳода тренингни мақсади ва вазифаларига ҳам аниқлик киритиб олиш мумкин. Ўтказиладиган психологик тренингларнинг мақсади қуйидагича бўлиши кузатилади:

• 
  Шахсда мулоқотчанлик кўникмаларини ҳосил қилиш;
  
• 
  Ҳаётдаги қарама-қаршиликларни тўғри тушуна олиш ва таҳлил қилишга ўргатиш;
  
• 
  Шахснинг ички ҳолати (руҳияти)ни ўзгартиришга эришиш;
  
• 
  Шахсни камолоти учун зарур бўлган кўникмаларни ҳосил қилиш;
  
• 
  Фавқулодда вазиятларда тўғри қарор қабул қила олиш кўникмасини ҳосил қилиш.
  

Тажрибалардан келиб чиқиб айтиш мумкинки, тренинглар учун умумий бўлган вазифалар мавжуд бўлиши мумкин эмас. Чунки ҳар бир тренинг ўз олдига қўйган ўзининг ўзига хос ва мос вазифаларига эгаки, шунга мувофиқ ҳолда ҳам айтиш мумкин-ки, тренингларда вазифа сифатида ҳар бир танлаб олинган муаммо юзасидан маълум ҳолатлар назарда тутилади. Лекин умумий ҳолда психологик тренингларнинг вазифаларига қуйидагиларни киритиш мумкин:

• 
  Гуруҳ аъзоларининг бир-бирлари билан танишувини ташкил этиш;
  
• 
  Гуруҳ аъзолари билан биргаликда нормаларга амал қилишга ўрганиш;
  
• 
  Гуруҳ аъзоларининг муаммоларини гапиртиришга шароит яратиш;
  
• 
  Гуруҳ аъзолари ўртасида ўзаро дўстона муҳит яратиш;
  
• 
  Гуруҳ аъзоларининг кайфиятини кўтариш;
  
• 
  Гуруҳ аъзолари ўртасида самимийлик муҳитини яратиш;
  
• 
  Гуруҳ аъзоларининг ўзаро жипслигини, аҳиллигини таъминлаш;
  
• 
  Гуруҳ аъзоларининг “қайта алоқа”сини таъминлаш;
  
• 
  Гуруҳ аъзоларида турли хил ҳаётий кўникма ва малакаларни ҳосил қила олувчи машғулотлар ташкил этиш.