Tunis (arabcha: ﺲﻧﻮﺗ), Tunis Respublikasi

---

Tunis
Tunis (arabcha: 
ﺲﻧﻮﺗ), Tunis
Respublikasi (arabcha: 
ﺔﻴﺴﻧﻮﺘﻟا ﺔﻳرﻮﻬﻤﺠﻟا
al-Jumhuriya at-Tunisiya) — Shimoliy
Afrikada joylashgan davlat. Maydoni
164,2 ming km². Aholisi 11,5 mln. kishi
(2018). Poytaxti — Tunis shahri Maʼmuriy
jihatdan 25 viloyatga bulinadi.
Bu maqolada manbalar 
teglariga olinmagan, yoki umuman
koʻrsatilmagan. Iltimos, qoida va koʻrsatmalarga muvofiq maqolani vikilashtiring.
Ko‘proq o‘rganish

---

Tunisiya Respublikasi
ﺔﻴﺴﻧﻮﺘﻟا ﺔﻳرﻮﻬﻤﺠﻟا 
Al-Jumhuriya at-Tunisiya
Bayroq
Gerb
Shior: 
ﺔﻟاﺪﻋ ،مﺎﻈﻧ ،ﺔﻳﺮﺣ 
Arabcha: Hurriyat, Intizom va Adolat
Madhiya: Himat Al Hima 
Poytaxt
Tunis shahri
Rasmiy til(lar)
Arabcha
Hukumat
Prezidentlik
Respublika
0:53

---

• Prezident
Moncef Marzouki
• Bosh Vazir
Mehdi Jomaa
Mustaqillik (Fransiyadan)
• Sana
20 mart 1956
Maydon
• Butun
163,610 km
2
 (91-
oʻrin)
• Suv (%)
5.04
Aholi
• 2002-yilgi roʻyxat
10,074,951 (80-
oʻrin)
• Zichlik
61/km
2
YIM (XQT)
2005-yil roʻyxati
• Butun
AQSh$76,990 mil.
(63-oʻrin)
• Jon boshiga
AQSh$7,642

---

T. — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi
1959-yil 1 iyunda qabul qilingan, unga
keyinchalik tuzatishlar kiritilgan. Davlat
boshligʻi — prezident (1987-yildan Zayn
alObidin bin Ali), u umumiy toʻgʻri va
Pul birligi
Tunisian Dinar
(TND)
Vaqt mintaqasi
UTC+1
• Yoz (DST)
UTC+1
Qisqartma
TS
Telefon prefiksi
216
Internet domeni
.tn
Davlat tuzumi

---

yashirish ovoz berish yuli bilan 5 yil
muddatga saylanadi va yana 2 muddatga
kayta saylanishi mumkin. Qonun
chiqaruvchi hokimiyatni Deputatlar
palatasi (bir palatali parlament), ijrochi
hokimiyatni prezident bilan hukumat
amalga oshiradi.
Yer yuzasining aksari qismi tekislik, ayrim
joylarda qirlar uchraydi. Shimoliy va
shimoli-gʻarbiy qismini Atlas togʻlarinnng
sharqiy tarmoklari (TelAtlas, Tunis
tizmalari va boshqalar) egallaydi. Tunis
tizmasining gʻarbiy qismida
mamlakatdagi eng baland nukga —
Tabiati

---

Shambi choʻqqisi (1544 m) bor. Togʻlar
oraligʻida platolar, shimolda Tunis
payettekisligi va janubi-gʻarbda Tunis
sohili, Tunisning markaziy qismida Shott
deb atalgan shurxok botiq joylashgan.
Foydali kazilmalardan fosforit, temir,
qoʻrgʻoshin, marganets va rux rudalari,
simob, magniy va kaliy tuz konlari bor.
Saxroi Kabirda neft va gaz zaxiralari
aniklangan. Iklimi Oʻrta dengiz atrofiga
xos subtropik ikdim, yozi issiq va quruq,
qishi nisbatan salqin, nam; chekka
janubda tropik choʻl iqlimi, Sahroi
Kabirdan garmsel (sirokko shamoli) esib
turadi. Oʻrtacha temperatura yanvarda
10°, iyulda 26°, janubda yanvarda 21°,
iyulda 33°. Yillik oʻrtacha yogʻin 400-

---

1500 mm, Tunis tizmasidan janubda 100-
200 mm. Dare kam, yirik daryosi —
Majarda (uz. 460 km). Tuproq va
oʻsimliklari, asosan, Oʻrta dengiz atrofiga
xos. Togʻlardagi qoʻngʻir oʻrmon
tuproqlarida aralash oʻrmonlar, qolgan
hududdagi kulrang va jigarrang
tuproqlarda choʻl va chala choʻlga xos
oʻsimliklar oʻsadi. Hayvonot dunyosi:
shimolda qoplon, toʻngʻiz, alqor, chala
choʻllarda qoraqulok,, gepard, chiyaboʻri,
sirtlon, tulki, yovvoyi mushuk bor; qushlar,
sudralib yuruvchilar koʻp. Hasharotlardan,
ayniqsa chigirtka qishloq xoʻjaligi.
ekinlariga zarar yetkazadi. Oʻrta
dengizdan baliq ovlanadi. Ashkyol,

---

JabelBuXedma va boshqa milliy boglari,
qoʻriqxona va rezervatlar tashkil etilgan.
Aholisining 97% dan koʻprogʻi tunislik
arablar, 1%dan ortigʻi barbarlar, ozroq
yevropalik (fransuz, italyan va
boshqalar)lar. Rasmiy til — arab tili.
Fransuz tili ham tarqalgan. Dindorlari —
sunniy musulmonlar. Shahar aholisi 61%.
Yirik shaharlari: Tunis, Sfaks, Sus, Bizerta,
Qayravon.
Tunis hududida ilk paleolit davridan
odam yashab keladi. Mil. av. 4—2ming
yilliklarda dehqonchilik va chorvachilik
Tarixi

---

taraqqiy etib, istehkomli manzilgohlar
vujudga kelgan. Mil. av. 12-asrda Tunisga
yunonlar, keyinroq finikiyaliklar kirib keldi.
Finikiyaliklar tomonidan Tunisda asos
solingan shaharlar ichida Karfagen yirik
shahardavlatga aylangan. Mil av. 264—
146 ylardagi Puni uruioʻari natijasida
Karfagen davlati barham topgan. Tunis
Rim imperiyasining Afrikadagi mulkiga
aylangan. 439 yil barbarlar va
qoʻzgʻolonchi dehqonlar koʻmagida
Karfagenni vandamar bosib olgan. 534
yil Tunis Vizantiyaga tobe boʻlgan. T. tub
aholisining ozodlik kurashiga 647 yil T.
hududiga kirib kelgan musulmon arab
qoʻshini yordam bergan. 670 yil arablar
Qayruvon shahriga asos soldilar

---

(keyinchalik bu shahar Shimoliy Afrikaga
islom dinini yoyish markazi boʻlib qoldi),
698 yil ular Karfagenni, 703 yil esa T.ni
butunlay egalladilar. 800 yil Tunis
Abbosiplar xalifaligidan ajralib chiqib,
Agʻlabishshr sulolasi hukmronligidagi
mustaqil davlatga aylandi. 909 yil barbar
qabilalarining qoʻzgʻoloni natijasida T.da
ismoiliylarning Fotimiylar davlati barpo
etildi.
1535-yil Tunisni Ispaniya bosib oldi,
1574-yil turklar ispanlarni quvib chiqarib,
Tunisni Usmonli turk imperiyasi tarkibiga
qoʻshib oldi. Biroq turk sultonlari Tunisni
nomigagina idora qilar edi. 1591-yildan
T.ni Tunis deylari, keyinchalik Murodiylar

---

sulolasi (1612—1702) beylari boshqardi.
1705-yil Husayniylar sulolasi beylari
mustaqil T. davlatini barpo etdilar. 1861-
yil Tunis liberal islohotchisi Xayriddin
atTunisiy tashabbusi bilan dastlabki
konstitutsiya (Dustur) qabul qilindi. 1881-
yil fransuz qoʻshinlari Tunisni bosib oldi.
1934-yil Habib Burgʻiba vatanparvar
kuchlarni birlashtirib, Yangi dustur — soʻl
millatparvar partiyasini tuzdi, shu partiya
milliy ozodlik harakatiga rahbarlik qildi.
Ikkinchi jahon urushi yillari (1939—45) va
undan keyin T.dagi milliy ozodlik xarakati
kuchaydi. 1952—54 yillarda shaharlardagi
umumiy ish tashlash sharoitida Tunis
ozodlik armiyasi (1952-yil Yangi dustur