Urganch innovatsion university

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA`LIM, FAN VA 
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
 
“URGANCH INNOVATSION UNIVERSITY” NODAVLAT TA’LIM 
MUASSASASI 
“IJTIMOIY-GUMANITAR FANLAR VA PEDAGOGIKA” fakulteti 
 
21/01 (sirtqi) ta’lim tarix yo‘nalishi talabasi 
Rahimova Shahriniso Hakimboy qizi
ning
 
O‘zbekiston tarixi fanidan
Mustaqillik yillarida oʻlkashunoslik.
mavzusida tayyorlagan 
KURS ISHI 
TAYYORLADI:
Rahimova Sh
. 
QABUL QILDI:
Nurmetov S
. 

---

URGANCH-2023 
 
Mundarija: 
I bob:Kirish…………………………………………………………………3 
 II. Asosiy qisim: O‘lkashunoslik fanining shakllanishi va rivojlanishi 
1.1 Tarixiy o‘lkashunoslik fanining maqsad va vazifalari………………......6 
1.2 Tarixiy o‘lkashunoslik fanining manbalari………………………………10 
1.3 Tarixiy o ‘lkashunoslikning shakllanishiga doir dastlabki
ma’lumotlar…………………………………………………………………..13 
II bob: Mustaqillik yillarda oʻlkashunoslik fani rivojlanishi.
2.1 Mustaqillik yillarda oʻlkashunoslik . ……………………………………18 
2.2 O'lkashunoslik fani rivojlanishi. …………………………………………21 
III. Xulosa……………………………………………………………………28 
IV. Fodalanilgan adabiyotlar………………………………………………30 

---

I-bob
Kirish 
Mavzuning dolzarbligi. Oʻlkashunoslik — mahalliy aholi tomonidan oʻz 
ona yurti hisoblangan muayyan oʻlka, viloyat, shahar, tuman, qishloq va boshqalar 
hududlarning har tomonlama oʻrganilishi. Oʻlkashunoslik. tabiiy, ijtimoiy, 
madaniy, tarixiy va boshqalar tadqiqotlar majmuidan iborat. Oʻlkashunoslikda 
oʻlkaning tabiati, aholisi, xoʻjaligi, tarixi, madaniyati, arxeologiyasi, oʻlka 
namoyandalari oʻrganiladi. Oʻlkashunoslik kompleks va soha Oʻlkashunosliklikka 
boʻlinadi. Kompleks oʻlkashunoslik turli sohalarni bir-biri bilan bogʻliq holda, 
soha Oʻlkashunoslik geografiya, tarix, etnografiya, madaniyat, toponomika va 
boshqalar sohalarga oid masalalarni alohida oʻrganadi. Hozirgi vaqtda ekologik 
vaziyat va tabiatni muhofaza qilish, tabiiy boyliklardan oqilona foydalanish 
masalalarini oʻrganuvchi Oʻlkashunoslik rivojlanmoqda. Oʻlkashunoslikning 
asosiy maqsadi oʻz oʻlkasi tabiati, aholisi, etnografiyasi, xoʻjaligi, madaniyati, 
ekologik vaziyat va haqida ashyoviy dalillar, maʼlumotlar, namunalar toʻplab, 
ularni ommalashtirib, aholi bilimini oshirishdir. Oʻlkashunoslik juda katta ijtimoiy-
siyosiy, madaniymaorifiy, oʻquvtarbiyaviy ahamiyatga ega. Ayniqsa, milliy 
qadriyatlarni aniqlash va ommalashtirishda Oʻlkashunoslikning oʻrni juda katta. 
Oʻzbekistonda Oʻlkashunoslik tashkiliy shakliga koʻra 3 turga boʻlinadi: ilmiy 
(davlat), jamoat va maktab. Ilmiy (davlat) Oʻlkashunoslik bevosita davlat ilmiy 
tashkilotlari, ilmiy tekshirish institutlari, tabiiy, tarixiy va arxeologik 
yodgorliklarni muhofaza qilish qoʻmitalari, tabiatni muhofaza qilish tashkilotlari, 
maxsus muzeylar xodimlari tomonidan olib boriladi, tadqiqot maʼlumotlari 
toʻplanadi, topilmalar maxsus muzeylarda koʻrgazmalarga qoʻyiladi. Jamoat 
Oʻlkashunoslik mahalliy hokimiyatlarning bevosita rahbarligida tegishli joylardagi 
tabiiy, tarixiy va arxeologik, etn., toponimik va boshqalar tashkilotlar 
mutaxassislari tomonidan olib boriladi. Maktab Oʻlkashunoslik umumiy taʼlim 
maktablarida, geogr., tarix, botanika, zool., til va adabiyot oʻqituvchilarining 

---

bevosita rahbarligida tashkil etiladi. Oʻlka tabiati, tarixi, aholisi, xoʻjaligi, 
madaniyati, etnografiyasi, toponimikasi, arxeologiyasiga oid dalil va topilmalar 
maktab Oʻlkashunoslik muzeylarida namoyish etiladi. Hozirgi kunda tarixiy 
durdonalami asrab-avaylash, o'tmish osori atiqalarini, nodir qoiyozmalami ilmiy 
jihatdan o‘rganish har taraflama tadqiq etilishiga jiddiy e’tibor berilmoqda. 
Xususan, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 12-yanvarda qabul 
qilingan «Muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash va takomillashtmsh to'g‘risida»gi 
Farmoni muzeylar maqomini yuksaltirishga qaratilgani bilan qimmatlidir. Ushbu 
Farmonda Oʻzbekiston hududida qadimdan shakllangan muzeylar tizimini yanada 
takomillashtirish, ularni xalqning ma’naviyaxloqiy kamolotida tutgan o‘mini 
vuksaltirish, muzey fbndlarida saqlanib kelinayotgan xalqimizning boy tarixini, 
mustaqilligimiz odimlarini aks ettiruvchi noyob, nodir eksponatlami avavlab-
asrash lozimligi ta'kidlandi. Ularni o‘rganish, boyitib borish, dunyoga olib chiqish 
va taig'ib etish, xalqimiz ongida milliy g‘urur va iftixor, istiqlol va Vatanga 
sadoqat tuyg'ulanni kuchaytirish yoiida keng foydalanish lozimligi ko'rsatildi. 
Muzeylami zamon talablariga mos yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, 
moddiy-texnika bazasini mustahkamlab, jahon muzeyshunosligining eng ilg‘or 
tajribalarini qoilash uchun zarur shart-sharoitlar yaratish lozimligi ta’kidlandi. 
Mustaqillikka erishganimizdan so‘ng oikamizda barcha sohalarda o‘zgarishlar 
ro‘y berdi. Jumladan. o‘lkamizning o‘tmishi, madaniyati, ijtimoiy-iqtisodiy 
havoti, etnik tarixi, moddiy madaniyat yodgorliklarini ilmiy va amaliy jihatdan 
xolisona o‘rganishga imkon yaratildi.