' ~ в q \s s» «sharq» nashriyot-matbaa
Download 5.57 Mb. Pdf ko'rish
|
abdulla kakhkhor utmishdan estaliklar
|
Abdulla отжнолн ' ~ * в Q \s s » «SHARQ» NASHRIYOT-MATBAA AKSIYADORLIK KOMPANIYASI BOSH TAHRIRIYATI TOSHKENT— 2005 NATLIB.UZ Q — 3 5 U ) Z ° 3 2 £ 7i 2 / г A b d u lla Q ahhor 0 ‘tm is h d a n e r t a k l a r : Q is s a .— Т .: « S h a rq » , 2 0 0 5 .— 192 b. BBK 8 4 .0 ‘z «S h a rq » n a s h riy o t-m a tb a a a k s iy a d o rlik k o m p a n iy a si B o sh ta h r i r i y a t i , 2 0 0 1 , 2 0 0 2 , 2 0 0 5 . NATLIB.UZ Eshilib, to4g'anib ingranadi kuy, — Asrlar g lamini so 'ylar «Munojot». K uyi shunday bo'Isa, g'am ning o'ziga Qanday chiday olgan ekan odamzod! Abdulla Oripov B IR -IK K I SO‘Z M ening bolalik yillarim F a rg ‘ona vodiy- sining Yaypan, N ursuq, Q udash, Buvaydi, Tolliq, Olqor, Y ulg‘im zor, Oqqo‘r g ‘011 degan qishloqlarida o‘tg a n . 0 ‘ttiz in c h i yillarn in g o‘rta la rid a bolaligim ni o‘ylaganim da cha- lakam -chatti tu sh ko‘rganday bo‘lgan edim: dum li yulduz chiqqan edi; Babar (Bobir bo‘lsa kerak) degan y ig itn i otqorovul mil- tiq bilan o tg a n d a o‘lm agan edi, sh u n d a otqorovul odam larga yuzlanib: «Yopiray, 3 NATLIB.UZ bunaqa b atto l o ‘g ‘rin i um rim d a k o ‘rg an em asm an, u stid a n o sh irib o‘q uzibm anu k ip rik qoqmadi-уа!» degan edi. Zehnim da shunga o‘xshagan qalqib yur- g an x o tir a la r d a n ta s h q a r i q a lq im a sd an to sh d e k c h o ‘kib y o tg a n x o tir a l a r ham hisobsiz ek a n id a n uzoq zam on b e x a b ar ekanm an. B undan m eni A nton Pavlovich Chexov domla xabardor qildilar. B undan o‘ttiz yil b u ru n men u kishining yigirm a ikki tom lik to ‘plam ini qo‘lim dan qo‘ym asdan o‘qib chiqdim . S hunda alom at b ir hodisa yuz berdi: shu bilan m u h taram ustod m enga go‘yo m uborak ko‘zoynakla- rin i berdilaru: «Mana buni taqib, o‘z xal- qingning 0 ‘tm ish ig a n azar sol!» dedilar. U stodning m uborak ko‘zoynaklarini taqib xalqim izning o‘tm ish ig a qaradim . B ir to- monda A nton Pavlovichning te m ir yo‘l gay- kalarin i burab olgan «yovuz n iy atli kishi»si, ikkinchi tom onda otqorovul y u r desa yurgan, tu r desa, tu rg an , ustidan oshirib o‘q uzganida k ip rik qoqmagan «battol o‘g ‘ri» — Babar! B ular zam ona d ara x tid a yetishgan olm aning ikki pallasi edi. S h u n d ay q ilib , b o lalig im d a zeh n im g a cho‘kib qolgan x o tira la r uy g ‘ondi, yuzaga chiqdi, o‘sha vaqtdagi xalq hayoti ko‘z ol- dim ga keldi. M ana shu n in g n a tija si bo‘lib, 0 ‘ttiz in c h i yillarn in g o‘rta la rid a g ^ m g ^ s - saga to ‘la « 0 ‘g ‘ri» , «Tomosha-bog‘», «Be- m or», «Anor», «M illatchilar» v ujudga kel di. Bu hikoyalarni keng kitobxonlar omma- si xush qabul qilgan, hanuzgacha qayta- qayta bosilib kelayotgan bo‘lsa ham , o‘sha 4 NATLIB.UZ vaqtlaridayoq yosh kitobxonning e’tiroziga sabab bo‘ldi. Y oshlar h ikoyalarda ta s v ir etilgan voqealarni o rtiq darajada m ubolag‘a deb bilishardi. Y illa r o‘tib y a n g id a n -y a n g i k ito b x o n avlod yetishgan sayin bu e ’tiro z la r keskin tu s ola bordi: nainki, ho‘kizidan ayrilgan m u sib atd iy d a b ir m o‘y safid g a hech kim rahm qilm asa, ax ir am aldorlar ham odam- ku; nainki, kishi o‘z y u rtid a begona bo‘lib, o‘z sh ah rin in g tom osha bog‘iga kirolm asa; nainki, bem or xotinga go‘dakning sah arlari qiladigan duosidan boshqa davo topilm asa; n a in k i, so g ‘-salo m at y ig it b o sh q o ro n g ‘i xo tin ig a ik k ita g in a anor olib berolm asa; nainki, ziyoli deb atalg an kishi boyning itidan ham tuban tursa! Yosh k ito b x o n larn in g t a ’n asi x u su san so‘nggi yillarda dashnom ga aylana bosh- ladi. 1960-yilda o‘zbek ayolining o‘tm ish ig a oid «Dahshat» degan b ir hikoya yozgan edim. Bu hikoyada sakkizta ayolni Olimbek dodxoning xaram iga qam ab qo‘yganim bir ayolga h a q o ra t b o ‘lib tu sh ib d i. Im zosiz, adressiz yuborilgan x atd a shunday s a trla r bor: «...©‘tm ish d a shundoq bo‘lsa, ehtim ol, bo‘lgandir, lekin o‘zbek xotin-qizlari tarixi- ning shunday m alom atli sa h ifalarin i hozir, bugungi kunda tir iltir is h sh artm id i? Siz o ‘tm is h n i q alam g a o lg a n in g iz d a b a ’zan uydirm achilikka berilib k etasiz...» M ana s h u n a q a t a ’n a -d a s h n o m la rd a n keyin «uydirm achilikka» berilm asdan, o‘z 5 NATLIB.UZ k o ‘zim b ila n k o ‘rg a n la rim n i, k ech irg an - la rim n i,o ‘tm ish hayot lav h alarid an esim da q o lg an larin i qalam ga olgim kelib qoldi. K itobning gazeta va ju rn a lla rd a bosilib chiqqan ayrim p arch alarin i o‘qigan b ir tan- qidchim iz h alitd an g ‘ashlik qilib: «Ju d a z u lm a t-k u , k ito b o ‘q u v ch id a ju d a o g 'ir ta a ssu ro t qoldirm asm ikan?» deb qoldi. Bu tanqidchi 1930-yilda tu g ‘ilgan, u ndan ke yin tu g ‘ilgan yoshlar, sh u b h a siz,b u mulo- hazani keskinroq ay tish in i ham bilam an. Men k ito b n i « 0 ‘tm ish d an lavhalar» deb atam oqchi edim , m ayli, s h u la rn in g ham ko‘ngli to ‘lsin, kitobni « 0 ‘tm ishdan e rta k lar» deb atay qolay. FA LO K ATN ING ShA R O FA TI Biz Y aypanda Olim buva degan b ir non- voyning ta sh q arisid a tu r a r edik. Novvoyxonaning orqasi tash q in in g qa- riyb y arm in i egallag an , hovli ju d a ham to r, ay am u ning o‘rta s in i tesh a bilan cho- pib q o ‘q o ngul, sa riq g u l, ra y h o n , jam b u l ekkan, hovlining guvalak devorlari qaldir- g ‘ochning uyasiga o‘x sh ar edi. E shigi b ir tabaqalik, kichkina va p astak k in a uyning d archasi ich k ari hovlining ayvoniga ochil- gani, buning u stig a nom ahram n azarid an pana qilib, p an jarasig a yog‘langan qog‘oz y o p ish tirilg an i uchun uy qorong‘i, odam odam ni tusm ol bilan ta n ir edi. Olim buvaning ichki hovlisi ham to r, u stin i boshdan-oyoq tok qoplagani uchun dim . U n in g x o tin i e rta d a n kechgacha NATLIB.UZ g ‘uv-g‘uv charx y ig ira rd i,tez -te z biznikiga k irib ayam bilan gaplashib o‘tira rd i; biz- ning m usofirligim izga rahm i kelsa kerak, b a’zan o‘pkasi to ‘lib,ayam ga ta sk in bergan bo‘lardi: Download 5.57 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|