Қ. Ж. Мирзаев, Э. Ш. Шавқиев,Б. К. Жанзаков

3.2. Инновацион иқтисодиётда инновацион инфратузилма турлари

Инновацион иқтисодиётда инновацион инфратузилма ҳар бир мамлакатнинг иқтисодий ривожланишининг юқори даражага эри­ши­шини таъминлайди ҳамда мўътадил иқтисодий ўсиш суръат­ла­ри­га олиб келади. Замонавий иқтисодиётда инновацион инфра­ту­зил­­­манинг бир неча турларига амал қилиб, улар қуйидагилардан иборат:

1. 
   Молиявий инновацион инфратузилмаси.
   
2. 
   Ишлаб чиқариш ва технологик.
   
3. 
   Ахборот таъминоти.
   
4. 
   Кадрлар тайёрлаш.
   
5. 
   Эксперт – консалтинг.
   
6. 
   Товарлар (ресурслар) таъминоти ва бошқалардан иборат.
   

Республикамиз иқтисодиётида инновацион инфратузилма (турлари) нинг ўртасидаги муносабатлар қуйидагиларда намоён бўла­ди. 3.2.1-жадвалда маълумотлар келтирилган.
3.2.1-жадвал
Инновацион инфратузилманинг умумий тузилмаси

Инновацион инфратузилма турлари Ишлаб чиқариш- технологик таркиби	Эксперт -консалтинг	Молиявий	Кадрлар тайёрлаш	Ахборот таъминоти	Товарлар (маҳсулот-лар) таъминоти
Инновация ва тех-нология марказлари ва технопарклар	Трансфер-технологик марказлар	Бюджет маблағлари бўйича	Инновациялар соҳаси учун кадрлар тайёр-лаш, малакасини ошириш	Илмий-техникавий ахборотнинг давлат тизими	Ташқи савдо уюшмалари ва бирлашмалари
Инновацион саноат мажмуалари	Иқтисодиёт ва молиявий маслаҳат марказлари	Технологик ривожланишни бюджет ва бюджетдан ташқари маб-лағлари бўйича	Технологик илмий менежмент соҳаси учун мутахассислар тайёрлаш	Кичик бизнесни қўллаб-қувватлов- чи ресурслар тузилмаси	Ихтисослашган воситачи фирмалар
Технологик кластерлар	Технологик консалтинглар	Вечур фондлари		Минтавий ахборот (сеть) тармоқлари	Интернет
Техника-техноло-гияни жорий этиш зоналари	Маркетинг маслаҳат консалтинги	Экин экишга ажратиладиган маблағлар ва бошланғич маблағлар		Интернет	Кургазма
Юқори технология-лар (ускуналарни) жамоавий фойдала-ниш маркази	Ташқи иқтисодий фаолият соҳаси консалтинги	Кафолатланган таркиб ва фондлар

Юқоридагилардан келиб чиқиб, ҳар бир инновацион инфра­ту­зил­­масининг моҳиятини кўриб чиқамиз:
1. Ишлаб чиқариш – технологик инновацион инфратузилма ишлаб чиқариш (хизмат кўрсатиш)ни ресурсларни келтириш учун за­­ру­рий шарт-шароитларни яратиш учун мўлжаллангандир. Бу­лар­га, бугунги кунда амал қилаётган технопарклар, инновацион тех­но­ло­гик марказлар, ишлаб чиқариш объектлари, бизнес ва техник инку­баторлар ҳамда инновацион технологик комплекслар саноат парк­лари ва технологик кластерлар ҳамда техник инновацион зона­лар­дан ташкил топади.
2. Эксперт консалтинг инфратузилмаси иқтисодиётда соҳа ва тар­моқ учун муҳим бўлган иқтисодиётни узлуксиз ривожланишини таъ­минловчи профессионал маслаҳатлардан фойдаланиш имко­ния­т­ини беради. Булар жумласига, технологияларни узатиш марказ (офис)­лари, ихтисослаштирилган ўқув муассасалари, юридик мас­ла­ҳат компаниялари, ихтисослаштирилган давлат органлари, бюд­жет ва бюджетдан ташқари, миллий, хорижий қўшма фондлар. Бун­дай эксперт консалтинг инфратузилмаси барча соҳалар (тармоқ­лар)да мулк ҳуқуқини, ўқув тизимини, бошқарув соҳасини инно­ва­цион амалга оширишга шарт-шароит яратади, айниқса, олий ўқув юрт­­ларида эҳтиёж асосида инновацион
вазифаларни амалга оширадиган янгиликларни ярата оладиган ка­др­ларни тайёрлаш бўйича маслаҳатларни амалга ошириш имко­ния­ти­ни яратади.
3. Молиявий инновацион инфратузилмада турли йирик ва кичик ҳажмдаги субъектларга молиявий ресурсларни таъ­мин­лаш­нинг янги имкониятларини яратиб беради. Бундай субъектлар жум­л­а­сига давлат ва нодавлат молиялаштириш фондлари, венчур фонд­лари, бизнес – ангель фондлари ҳамда халқаро лойиҳаларни ки­ри­т.
4. Кадрлар тайёрлаш инновацион инфратузилмаси инновацион фаолият соҳасининг барча йўналишлари учун юқори малакали инно­вацион ғояларни ярата оладиган илмий тадқиқот, тажриба-конс­т­рук­торлик ишларини ҳамда мулкдорларнинг ҳуқуқларини иш мумкин.
ҳимоя қила оладиган малакали соҳа мутахассисларни тайёр­лашни амалга оширади. Бундай инфратузилма субъектларига олий ўқув юрт­лари, илмий тадқиқот институтлари, тажриба –конс­трук­тор­лик ташки­лотлари, маркетинг компаниялари, молия-кредит муас­­саса­лари, шунингдек инновация фаолият соҳаси бўйича махсус ўқув­ни таш­кил этувчи ташкилотлар ва бошқа айрим давлат бошқа­руви­даги шу йўналишда мутахассис тайёрловчи органлардан таш­кил топади.
5. Ахборот таъминоти инфратузилмаси жумласига инновация соҳаси учун маълумотларни шу соҳани қизиқтирувчи ишти­рок­чи­лар­га ўз вақтида ва малакали етказиб берувчи турли ташкилот (сеть)­лар фаолиятидан иборатдир. Мазкур субъектлар қуйи­даги­лар­дан иборат, илмий - техник информациялар-нинг давлат марказ­лари, кичик бизнесни қўллаб-қувватловчи тузилмалар, марказлар, дав­лат ва ҳудудий ахборот тармоқлари, илмий-амалий, жорий наш­ри­­ётлар, давлат ва хусусий инновацияга йўналтирилган интер­нет сайтлари ресурслари ва бошқалардан иборат.
6. Товарлар-ресурслар таъминоти инновацион инфра­тузил­ма­си жаҳон бозорида инновацион маҳсулотларни ҳаракатини таъмин­лай­диган ҳамда уни яратувчилар учун барча имкониятларни таклиф этув­чи масъуллар ҳисобланади. Бундай инновацион инфратузилма кўпин­ча муаммоларни бозорга жамоа асосида чиқиш тузилмасини яра­тиш жиҳатлари билан характерланади. Бундай инфратузилма суб­ъектлари қуйидагилардан иборат:

• 
  савдо – саноат палаталари;
  
• 
  халқаро ва тармоқ савдо бирлашмалари;
  
• 
  ихтисослашган маҳсулотларни етказиб берувчилар ва бош­қалардан иборат.