& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

1.Anιqlawιshlιq qatnas. Anιqlawιshlιq qatnasιtι jupkerlesiw ha`m u`ylesiw usιlvnda baylanιsqan so`z dizbekleri an`latadι. Anιqlawιshlιq ma`ni bag`ιndιrιwshι so`zge qatnaslι bag`ιnιn`qι so`zge qanday? qashan? Neshe?kimnin` ?nenin` ?sorawlarι qoyιlιw arqalι anιqlanadι. Bag`ιnιn`qι so`z bag`ιndιrιwshι so`zdi ha`r tu`rli zatlιq ,sapalιq ,mug`dar,ka`sip,kimge ya nege tanlιgi ,t.b .ma`nilerde tu`sindiredi.Mιs;ju`n oramal ,bιlg`arι etik, qιzιl ko`ylek, u`yir-u`yir jιlqι, bir qushaq otιn,sawιnshι qιz,tu`ngi suwιq ,aqshιl bult, jas bala , sulιw ko`rinis, inimnin` kitabι, awιldιn` sa`ni, tawdιn` qarι,t.b.
2.Tolιqlawιshιlιq qatnas:.Tolιqlawιshlιq qatnas basqarιw usιlιnda baylanιsqan atawιsh ha`m feyil so`z dizbekleri arqalι bildiriledi.So`z dizbegindegi bag`ιndιrιwshι so`zge qatnaslι bag`ιnιn`qι so`zge zatlιq ma`ni bildiretug`ιn kimge?nege?kimdi?neni?kimnen?neden?kimde?nede?kim menen ?ne menen?kim tuwralι?ne tuwralι?degen sorawlar qoyιladι ha`m bag`ιnιn`qι so`z bag`ιndιrιwι so`zdi zatlιq ma`nide tu`sindiredi:so`zge sheber ,iske hayyar,oqιwg`a ziyrek,so`zge sheshen ,muzikag`a qumar,o`zin`izge ma`lim,abιrayg`a sherik,Azattι tanιdι,suwg`a shomιldι, suwιqqa ton`dι,dawιsιnan tanιdι,suwdan ishti,ma`jiliste talqιlandι,avtobusta keldi,sharwalar menen ushιrastι, suwreti arqalι tanιdι, egis ushιn tayarlandι,t.b.
3.Pιsιqlawιshlιq qatnas:. Pιsιqlawιshlιq ma`ni basqarιw, jupkerlesiw usιlι menen baylanιsqan so`z dizbeklerine qatnaslι bolιp keledi. Bag`ιndιrιwshι so`zge qatnaslι bag`ιnιn`qι so`zge qayda?qaydan?qayerde? qashan?qalay?qa`ytip?t.b. ra`wishlik ma`nidegi sorawlar qoyιw arqalι anιqlanadι.
Pιsιqlawιshlιq qatnastag`ι so`z dizbeginin`ma`nisi onιn` sιn`arlarι arasιndag`ι grammatikalιq baylanιs arqalι an`lasιladι.
Pιsιqlawιshlιq qatnastag`ι so`z dizbeginin` bag`ιndιrιwshι so`zi feyilden ,bag`ιnιn`qι so`zi ha`r tu`rli so`z shaqaplarιnan bola beredi: qalag`a barιw , awιldan qaytιw , keleshekti oylaw , ko`pir arqalι o`tiw, ku`n sayιn qatnaw ,paxta teriw, Terek tigiw, jaqsι oqιw , sulιw jazιw, tabιslι tamamlaw, eki aylanιw, u`sh ay oqιw, tez islew, to`men tu`siw , erten` barιw,ko`p oqιw ,jalt qaraw , gu`ldir-gu`ldir kisnew, dizerlep otιrιw, baqιrιp so`ylew ,silpilep jawιw,t.b.