& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet124/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

1.Jay so`z dizbegi ma`nili eki so`zdin` sintaksislik baylanιsιnan du`ziledi:Araldιn` balιg`ι,ko`ldin` suwι,ju`n oramal,qalan` toqay,jaqsι oqιydι,terektin` putag`ι,tog`ayjdan shιqtι ,awιl haqqιnda oylaw ,da`ryag`a deyin barιw t.b.
Qospa so`zler ha`m turaqlι dizbekler de jay so`z dizbeginin`bir sιn`arι bolιp keledi. Mιsalι. Aral ten`izinin` balιg`ι,Sarι sιnlι qιz ko`k sho`pli dala ,sporttι jaqsι ko`riw ,tu`p degen tu`kirik jerge tu`speytug`ιn suwιq,ko`zdi ashιp jumg`ansha barιp keliw.t.b.
2.Qospa so`z dizbekleri jay so`z dizbeginin` quramιna basqa so`zlerdin` kirip ken`eyip keliwinen du`ziledi.Mιsalι paxtanι teriw-paxtanι mashina menen teriw ,salιnι su8g`arιw-salιnι qandιrιp suwg`arιw,u`yge qaytιw-u`yge keshkeqaray qaytιw,jan`ajay-jaqιnda salιng`an jan`a jay,No`kistin` ko`shesi-No`kistin` ken` ko`shesi,t.b.
Qospa so`z dizbekleri en` Kemi u`sh ha`m onnan ko`p so`zlerdin` dizbegine du`zile beredi.mιsalι U`stirttin` jer astι baylιqlarιn qazιp alιw,paxtanιn` ta`rbiyasιn sapalι ju`rgiziw,awιldι sapalι awιz sww menen ta`miyinlew,t.b
So`z dizbekleri to`mendegi jag`daylarda qospa so`z dizbegin du`zip keledi.
1.So`z dizbeginin` atlιq so`zden bolg`an sιn`arιnιn` aldιnda tu`sindiriwshi so`zler qosιlιp,ken`eyip keliw arqalι qospa so`z dizbegi du`ziledi. Mιsalι.jelpip esken sa`wirdin` salqιn samalι,U`stirttin` jer astι baylιqlarιn xalιq xojalιg`ιnda paydalanιwdι tezletiw.t.b.
2.So`z dizbeginin` feyilden bolg`an ekinshi sιn`arιnιn` aldιna obiektlik(zatlιq).yamasa pιsιqlawιsh ma`nili so`zler qosιlιp ken`eyip keliw arqalι qospa so`z dizbegi du`ziledi.
Mιsalι:salιnι tu`yeklew-salιnι kombayn menen tu`yeklew,ag`ashtι kesiw-ag`ashtι-jarg`ι menen kesiw ,ko`sheni tazalaw ko`sheni suw serpip tazalaw,t.b.
3.So`z dizbeginin` da`slepki sιn`arι hal feyil ,kelbetlik feyil ha`m ha`reket atι feyilli toplamlarιnan bolg`anda qospa so`z dizbegi du`ziledi .Mιsalι:Ol jon`ιshqanι dizden shιqqabilg`anιp ora basladι.Olar bir gramm da paxtanι atιzda qaldιrmastan ma`mleketke jιynap tapsιrdι.Men bunι jan`a maydang`a shιqqanιmda abayladιm.Olar ιlg`allι miynet brigadasι atag`ιn alιw ushιn gu`resip atιr.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling