AN`LATΙW: Bag`ιnιn`qιlι qospa ga`ptegi bag`ιnιn`qι ga`pti anιqlawda u`sh tu`rli belgi esapqa alιnadι:
1) Bas ga`ptin` baslawιshιnan bag`ιnιn`qι ga`ptin` o`z aldιna baslawιshι bolιwι sha`rt; 2) bag`ιnιn`qι ga`p bas ga`pten intonatsiya arqalι bo`linip aytιladι. 3) bag`ιnιn`qι ga`p o`z baslawιshι ha`m bayanlawιshιna iye bolιwι arqalι o`zinshe ayrιm oy pikirlerdi bildiriwi tiyis.
Bag`ιnιn`qι ga`p penen bas ga`pti baylanιstιrιwshι qurallar.
Bag`ιnιn`qι ga`p bas ga`pke to`mendegi gramatikalιq qurallar arqalι baylanιsadι:
1. Bag`ιnιn`qι ga`p bas ga`p penen betlik emes feyil arqalι baylanιsadι:
A) Bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι hal feyil, kelbetlik feyil, ha`m ha`reket atι feyilinen bolιp, bas ga`p penen baylanιsadι. Mιsalι: Bult tarap, ku`n jadιrap shιqtι. Dospan qaytιp kelgende, a`kesi ele oyaw edi. Gurskiy ketiwden, soldatlar tez keyinip maydang`a shιqtι.
B) Bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι xιzmetinde kelgen kelbetlik feyil, hal feyil ha`m ha`reket atι feyillerine tirkewishler dizbeklesip kelip, bas ga`p penen baylanιsadι.
Mιsalι: Sulιwxan kempir ashιw menen shιg`ιp ketken son`, biraz adamlar ketip qalg`an edi. Bir ku`ni lektsiya baslanbastan aldιn, fakultetimizdin` dekanι gruppag`a bir qιzdι ertip keldi. A`bdimurat Polatov kirip keliw menen, ba`ri de orιnlarιnan o`rre turdι.
2. Bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι betlik feyiller arqalι bas ga`p penen baylanιsadι:
A) Bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι sha`rt meyilden bolιp, bas ga`p penen baylanιsadι.
Mιsalι: Traktor toqtamay ju`rse, jumιs o`nedi. Ba`rimiz birigip islesek, is jag`dayι o`zgerer degen oydaman.
B) Bag`ιnιn`qι ga`ptin` bayanlawιshι sha`rt meyilge boldι, kerek degen ko`mekshi feyil ha`m modal so`zlerdin` dizbeklesiwinen bolιp, bas ga`p penen baylanιsadι.
Do'stlaringiz bilan baham: |