& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Ayrιm dawιslι ha`riplerdin` jazιlιwι.
Qaraqalpaq tilinde dawιssιz ha`riplerge qarag`anda dawιslι ha`riplerdin` jazιlιwιnda qιyιeshιlιqlar ko`p ushιrasadι. Bir dwιslι ha`riptin` o`zi ha`m tu`rli fontekalιq jag`daylarda ha`r qιylι seslerdi an`latιp keliwi mu`mkin. Bir dawιslι ha`riptin` o`zi bir dawιslι sesti an`latsa birde eki sesti an`latιp turadι. Qaraqalpaq tilinde tog`ιz dawιslι ha`rip bolιp olardιn` arasιnda dara sesti an`latatug`ιn dawιslι ha`ripler A, A`, Ι, , U`, I, Uqosarlι (birikpeli) seslerdi an`latatug`ιn dawιslι ha`ripler E, O, O`, bolιp sanaladι. Bulardιn` ishinde E, O, O`, ha`ripleri birde dara sesti an`latsa (tes, ton, to`s, so`zlerdin` ortasιnda) birde qosarlι seslerdi an`latadι. basιnda) (Ek, Ot, O`s, so`zlerinin`. A,A`, ha`ripleri tu`pkilikli so`zlerdin` barlιq esitilgen orιnlarιnda jazιla beredi. Mιsalι: Ata, mala, shana, ka`n, ja`n, ma`, sa`n, ma`ha`l, t.b. rus tilinen kirgen alvom a`rmiya, asperant, aprel, apelsin, usag`an so`zlerde qon`sιlas seslerdin` yamasa qon`sιlas buwιnlardιn` ta`siri menen a` sesine jaqιn aytιlg`anι menen a ha`ribi jazιladι. O,O`, ha`ripleri ko`binese bir buwιnlι tu`pkilikli so`zlerde yamasa ko`p buwιnlι tu`pkilikli so`zlerdin` birinshi buwιnιnda ushιrasadι. Jelxom, Kamzol, birotala, esersoq atsho`k, biyjo`n, a`tko`nshek, usag`an ayrιm so`zlerdin` birinshi buwιnιnan son`g`ι buwιnlarιnda da ushιrasιw mu`mkin. O ha`ribi u`sh tu`rli seslerdi an`latιw ushιn jumsaladι: O ha`m A dara seslerin (monoftoglardι), Wo qosarlι sesin (diftong) bildiredi. Jol, qol, torg`ay, sιyaqlι tu`pkilikli so`zlerdin` ortasιnda kelgende Opera orden nota radio kino sιyaklι orιs tilinen kirgen so`zlerdin` pa`tli buwιnlarιnda kelgende dara o sesin an`latadι. O ha`ribi orιs tilinen kirgen so`lerdin` pa`tsiz buwnιnda kelgende a sesin an`latadι. Mιsalι:Ozon, ob`ekt motor, kolonna, so`zlerinde pa`tsiz buwιnlarιndag`ι o ha`ribi a sesin an`latιp tur. Al tu`pkilikli so`zlerdin` basιnda kelgen eki sestin` dizbegi bolg`an wo qosarlιsιn (diftongin) an`latιw ushιn o ha`ribi jumsaladι. Mιsalι: Ot, oraq, otιn, olja, so`zlerinin` basιnda dawιslι ha`rip wo birikpesin an`latιp tur.
Orιs tinen kelgen yolka, samalyot, shafyor, sonιn` menen birge mayor, rayon usag`an sιrttan kirgen so`zlerde ha`m yosh so`zinde yo tu`rinde sesler menen ha`ripler sa`ykesliginde jazιladι. (yo ha`ripleri sa`ykes yo seslerin an`latadι).
O` ha`ribi eki tu`rli seslerdi an`latιw ushιn jumsaladι: dara o` sesin ha`m wo` qosarlιsιn bildiriw ushιn jumsaladι. So`zdio`n` ortasιnda kelgende dara o` sesin an`latadι. Mιsalι: to`s , ko`l, jo`n, ha`m t.b. so`zdin` basιnda kelgende wo` qosarlιsιn an`latadι. Mιsalι: wo`t, wo`s, wo`g`iz ha`m t.b. so`zlerinin` basιnda o` ha`ribi wo` qosarlιsιn bildirip tur.