& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti


Download 1.82 Mb.
bet11/231
Sana18.02.2023
Hajmi1.82 Mb.
#1213826
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   231
Bog'liq
Қаракалпак тили китап

E s k e r t i w: a`tsho`k, ja`digo`y, biyjo`n, a`tko`nshek, jelqom, kamzol, birotala, esersoq sιyaqlι ayrιm so`zlerdin` son`g`ι buwιnlarιnda da o ha`m o` ha`ripleri ushιrasadι.
E ha`ribi u`sh tu`rli seslerdi an`latιw ushιn jumsaladι: e ha`m o` dara seslerin, ye qosarlιsιn bildiredi. So`zlerdin` ortasιnda ha`m aqιrιnda kelse, dara e sesin bildiredi. Mιsalι: kel,bel, je, kerege ha`m t.b. Singarmonizm nιzamιna sa`ykes aytιlatug`ιn bo`le, to`le, sho`rek, ju`wen, su`wen, usag`an so`zlerdin` ekinshi buwιnιndag`ι dawιslι o` sesi e ha`ribi menen jazιladι. Tu`pkilikli so`zlerdin` basιnda kelse yamasa orιs tilinen kirgen so`zlerdin` ortasιnda ayrιw belgisinen keyin kelse e ha`ribi ie qosarlιsιn an`latadι. Mιsalι: el, eki, er, erik, siezd, raziezd, ob`ekt t.b. bul so`zlerde e ha`ribi ie qosarlιsιn bildirip tur. Sonday-aq e ha`ribi ekonomika, poema, era usag`an orιs tili arqalι kirgen so`zlerde ha`m tu`pkilikli ey, ex sιyaqlι tan`laq so`zlerde jazιladι.
Ι, I ha`ripleri esitilgen jerinde so`zdin` basιnda, ortasιnda, aqιrιnda jazιla beredi. Mιsalι: ιlay, ιdιs, tιnιsh, qιrι, ilim, til, kisi ha`m t.b. so`zdin` basιnda r sesinin` aldιna ι ha`m i estilgen menen jazιwda olar esapqa alιnbaydι. Mιsaι: aytιlιwι ιras, iret, iren`k, jazιlιwι –ras, ret, rιs, ren`,. Orιs tili arqalι kirgen so`zlerde ι ha`m i ha`ripleri a`dettegisinen de qιsιq ha` sozιmlι seslerdi bildiriw ushιn jumsaladι. Mιsalι: til tsιgan, brigada, lirika, ha`m t.b. xalιq, orιn, awιz, Erin, murιn, kewil, keyin usag`an so`zlerge tartιm jalg`awι jalg`ansa, ι i ha`ripleri tu`sirilip xalqι, ornι, awzι, erni, murnι, kewli, keyini tu`rinde jazιladι.
Singarmonizm nιzamι boyιnsha ekinshi buwιnda u, u`, erinlik dawιslιlarι kelgeni menen jazιwda ol esapqa alιnbay ι i tu`rinde jazιladι. Mιsalι: aytιlιwι-bulqun, qulqun, su`lgu`, ku`lku`, jazlιwι –bulqιn, qulqιn, su`lgi, ku`lki.

Download 1.82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   231




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling