£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

5. 1946-1985 yillarda Respublika sanoati, uning bir tomonlama 

rivojlantirilishi 

 

Tiklanish Urushdan keyingi yillarda O’zbekistonda sanoatni tiklash va rivojlantirish 

hukmron Markaz oliy manfaatlaridan kelib chiqilib, uning «sotsializm va kommunizm 

jamiyati» qurishdan iborat bosh strategik vazifalari, dasturiy rejalariga asoslanib hamda 

O’zbekistoning boy xomashyo va mineral resurslaridan maksimum foyda olishni ko’zlab 

bu sohaga e’tibor qaratib borilgan. 

O’zbekiston iqtisodiyoti va uning muhim bo’g’ini sanalgan  sanoati urushdan 

keyingi 1946-1950 yillarda tiklandi va  rivojlanib bordi. 1946-1950 yillarda 150dan ziyod 

yangi sanoat korxonalari qurilib ishga tushirildi. Quvvatiga ko’ra SSSRda uchinchi 

o’rinda turuvchi Farxod GESning birinchi va ikkinchi navbatlari qurib bitkazildi. 1-

Oqqovoq, 1-Bo’zsuv, 2-Bo’zsuv va boshqa gidroelektr stantsiyalar qurildi. Qora 

metallurgiya sanoati rivojlandi. O’zbek metallurgiya kombinatining «300» prokat stani va 

yubqa listli «700» prokat stani qurildi, marten va prokat tsexlari loihada belgilangan 

quvvatga etdi. «Toshselmash», «O’zbekselmash», «Chirchiqselmash», Samarqandagi 

«Krasniy dvigatel» va boshqa zavodlar paxtachilik bilan bog’liq mashinalar ishlab 

chiqarishni keng yo’lga qo’ydilar. 1950 yilda 4803 ta chigit seyalkalari, 7784 ta traktor 

kultivatorlari tayyorlandi. 1950 yilda 4641 ta SX-40 paxta terish mashinalari tayyorlandi. 

Paxta tozalovchi mashinalar ishlab chiqarish 1946 yilda 363 ta bo’lgan bo’lsa, 1950 yilga 

kelib ularning soni 1251 taga etdi. 

Shuningdek yoqilg’i sanoati tiklandi va rivojlandi. Farg’ona vodiysida Moylisoy, 

Shahrixon, Surxondaryoda Kokaydi va Lalmikor neft konlari ochilib foydalanishga 

topshirildi. Oltiariq neftni haydash zavodi kengaytirildi. Neft ishlab chiqarish 1950 yilda 

respublikada 163 mln. tonnadan oshib ketdi. Polvontosh-Asaka gaz quvuri qurildi. 

---

 

237

Engil sanoat o’sib bordi. Farg’ona va Qo’qonda yangi to’qimachilik kombinatlari, 

Toshkentda trikotaj fabrikasi, Buxoro, Samarqand va Namanganda ip yigirish fabrikalari 

qurilib ishga tushirildi. Agar 1941 yilda 107 mln. metr ip-gazlama ishlab chiqarilgan 

bo’lsa, 1950 yilda 161 mln. metr ip-gazlama tayyorlandi. 

1950-1985 yillar O’zbekiston tarixidagi murakkab davrlardan biridir. Bir 

tomondan, O’zbekiston xalqining fidokorona, bunyodkorlik mehnati tufayli 

Respublika iqtisodiyoti anchagina rivojlandi. Ikkinchi tomondan, sobiq Ittifoqda 

hukumron bo’lgan totalitar tuzum, ma’muriy buyruqbozlikning kuchayishi 

natijasida ijtimoiy, iqtisodiy va manaviy hayotda bir qator muammolar, nohush 

xolatlar to’planib borib pirovardida inqirozli vaziyatni keltirib chiqardi.