0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik
Download 248 Kb. Pdf ko'rish
|
8-sinf-O\'zbekiston tarixi-2019
|
© ,,0 ‘qituvchi“ NMIU, 2019
k i r i s h „Виуик tarixda hech narsa izsiz ketmaydi. U xalqlarning qonida, tarixiy xotirasida saqlanadi.“ Shavkat Mirziyoyev Aziz o‘quvchilar! VIII sinf ,,0 ‘zbekiston tarixi“ darsligi Sizga Vatanimizning XVI asrdan XIX asr o ‘rtalarigacha boTgan tarixi haqida bilim beradi. Tarixchi olimlar Vatanimiz tarixining bu davriga „So‘nggi o‘rta asrlar“ yoki „Uch xonliklar davri“ deb nom berishgan. Bu davr ta- riximizning eng murakkab, ziddiyatlarga to‘la davridir. Chunki bir vaqtlar dunyoda mashhur boTgan, jahon tarixida o‘chmas iz qoldirgan Temuriylar davlati XVI asr boshlarida to ‘la barham topdi. Siz buning sabablarini VII sinf ,,0 ‘zbekiston tarixi“ darsligidan bilib olgansiz. VIII sinfda ularni yana bir bor esga tushirasiz. Temuriylar sulolasi hukmronligi barham topgach, yurtimizda shay- boniylar sulolasi hukmronligi o‘matildi. Mazkur sulola ishlab chiqa- rish, ilm-fan va madaniyat rivojida temuriylar davrida erishilgan ulkan yutuqlarni saqlab qola olmadilar. Shayboniylar hukmronligi davrida oliy hukmdor — xon davlat hududlarini sulola xonadoni a’zolariga yurt (udel) qilib bo Tib berdi. Bu esa oxir-oqibatda markaziy hokimiyatning zaiflashuviga, yurt hokimlari hokimiyatining kuchayishiga, siyosiy tarqoqlikning hukm surishiga olib kcldi. Natijada, XVIII asr boshla rida Buxoro xonligi ikkiga boTinib ketdi. Xonliklarda yuz bergan kuchli siyosiy tarqoqlik va markaziy hokimiyatning nihoyatda zaif- lashuvi oxir-oqibatda dastlab shayboniylar, so‘ng ashtarxoniylar, Xiva xonligida esa arabshohiylar sulolasi hukmronligining barham topishiga olib keldi. Ulaming o'rnida urug‘-qabila (Buxoro xonligida o‘zbek- larning mangTtlar qabilasi, Xiva xonligida qo‘ng‘irotlar qabilasi va Qo‘qon xonligida minglar urug‘i) sulolalari hukmronligi qaror topdi. Bu hodisa bir tomondan urug‘-qabila sulolalariga markazdan qo- chuvchi mahalliy hukmdor laming qarshiligini s indirib markaziy ho- 3 kimiyatni kuchaytirishga imkon berdi. Ikkinchi tomondan esa bir xalqning uch davlatga bo'linib yashashiga olib keldi. Ya’ni bu uch larioing yagona o‘zbek xalqiga maosubligini to‘la his eta olmadi. Biroq yuqorida aytilgan fikrlardan X V I-X IX asr birinchi yarmigacha bo‘lgan davrni qamrab oluvchi 350 yillik tariximiz faqat qoron- g‘ilikdan iborat bo‘lgan ekan, degan xulosa chiqarmasligimiz lozim. Zero, o‘zbek davlatlarining taraqqiyotda orqada qolishi sabablarini faqat hukmdorlar yuritgan siyosatdangina izlash adolatsizlik bo‘ladi. Chunki bu davrda faqat 0 ‘rta Osiyo emas, balki butun islom olami tushkunlik davrini boshdan kechirayotgan edi. Siz darslikdan bular- ning sabablarini bilib olasiz. Shunday qiyinchiliklarga qaramay, ajdodlarimiz Yevroosiyo karvon savdosini rivojlantirdilar. Ayni paytda, dunyo ahlini hayratga soladigan darajada me’morchilik obidalarini bunyod etdilar. Qo‘lingizdagi darslik Sizni yuqorida qayd etilgan fikrlarning sa- bablari bilan tanishtiradi va Sizga X V I-X IX asr birinchi yarmida kechgan tariximizni puxta o‘rganib olishga yordam beradi. ;anishda o‘zbek davlati aholisining katta qismini tashkil etuvchi o‘zbeklar o'z- tarixiy Download 248 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|