0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik
Download 248 Kb. Pdf ko'rish
|
8-sinf-O\'zbekiston tarixi-2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1. Xiva xonligida yer egaligi shaklida Buxoro amirligida uchramay- digan jihatnl toping. 2. Yerdan foydalanganlik uchun to‘lanadigan soliqlar miqdori nimaga
- 5. Xiva nimasi bilan dunyoni lol qoldirib kelmoqda 6. Xiva-Rossiya savdo aloqalarining rivojlauganligini tasdiqlovchi misollar keltiring. Xonlikning Osiyo
Ichki va tash
savdo „• Л1 1' v« yc 9 8 port qildi. Rossiyadan tegishli ravishda 270 va 486 ming rublli to var keltirildi. Bu Xivaning tovar chiqarishi 23 yil ichida 10 bara- var, tovar keltirishi esa 1,5 baravar ko'payganini bildiradi. Rossiya, ayni paytda, Xivani jahon bozori bilan bog‘lay oladigan tayanchiga bam aylandi. Shuning uchun ham savdogarlar bu aloqani yanada mustahkamlashga intildilar. 1. Xiva xonligida yer egaligi shaklida Buxoro amirligida uchramay- digan jihatnl toping. 2. Yerdan foydalanganlik uchun to‘lanadigan soliqlar miqdori nimaga bog‘liq edi? 3. Davlat qanday soliqlar joriy etgan edi? 4. Ko'hna Urganch va Yazir shahri haqida nimalarni bilib oldingiz? 5. Xiva nimasi bilan dunyoni lol qoldirib kelmoqda? 6. Xiva-Rossiya savdo aloqalarining rivojlauganligini tasdiqlovchi misollar keltiring. Xonlikning Osiyo davlatlari bilan aloqalari 27- §. Xiva xonligining tashqi siyosati XIX asr birinchi yarmida Xiva xonligining Buxoro, Qo'qon, Afg‘oniston, Eron, Hindiston va Usmonli kabi davlatlar bilan savdo-iqtisodiy va elchilik aloqalari rivojlandi. Bunga, bir to- mondan, Xiva xonligi hududining 0 ‘rta Osiyo savdogarlari va Haj safariga boruvchilarning Kaspiy dengizi orqali muqaddas Макка va boshqa shaharlarga o!tish manzilgohiga aylanganligi, ikkinchidan esa chet davlatlar bilan savdo-sotiqni rivojlantirish davlat xazinasiga da- romad keltirayotganligi sabab bo‘ldi. Avvalgi mavzulardan Sizga ma’lumki, Xiva-Buxoro munosabatlari bar doim ham silliq kechmadi. Bu holat keyincbalik ham davom etdi. Chunonchi, ularning manfaati Marv viloyatida ham to ‘qnash keldi. Chunki Marv 0 ‘rta Osiyo davlatlarini Eron bilan bog‘lovchi muhim savdo yo‘li ustida joylashgan edi. Shuning uchun ham XIX asrning birinchi yarmida bu ikki davlat o‘rtasida bir necha bor o‘zaro urushlar yuz berdi. Chunonchi, Muhammad Rahimxon I 1822-yilda Marvni Buxorodan qaytarib oldi. Shundan keyin ham Marv uchun kurash to ‘xtamadi. Ikki davlat o ‘rtasida bir necha bor yuz bergan 99 urushlardan so‘ng, nihoyat, 1845-yilda Xiva xonligi Marvni uzil-kesil o‘ziga qo‘shib oldi. Biroq munosabatlar qanchalik keskin bo‘lmasin, o‘zaro savdo aloqalari to‘xtab qolmadi. 1812-yilda Xivaga Eron va qozoqlarning 0 ‘rta juz xonligidan el- chilar kelishdi. Ular bilan davlat chegaralari xavfsizligi va savdo- sotiq masalalarida kelishuvga erishildi. XIX asr boshlarida Xiva va Afg‘oniston o‘rtasida elchilik munosabatlari o ‘matildi. Muhammad Rahimxon I hatto Afg‘onistonda hokimiyat uchun kurashayotgan shoh Mahmudniag ikkinchi marta hokimiyat tepasiga kelishida yordam ham berdi. Bulling evaziga Afg‘oniston Xiva xonligi savdogarlariga KobuL bozorida erkin savdo qilish huquqini berdi. Xiva xonligi Qo‘qon xonligi bilan ham o‘zaro munosabatlami mustahkamlashga harakat qildi. Chunonchi, 1843-1844-yillarda Xi vaga Qo‘qon xonligi elchilari keldi. Muzokaralar davomida ikki dav lat o‘rtasida hamdo!stlik va o‘zaro savdo aloqalarini yanada rivoj- lantirishga kelishildi. Tabiiyki, u yoki bu davlatga chet ellardan savdogarlarning muntazam kelishi ularga yaratiladigan qulay sharoit- ga ham bog‘liqdir. Shuning uchun ham Xiva xonlari chet ellik sav- dogarlarga shunday sharoit yaratish masalasiga katta e’tibor bergan- lar. Chunonchi, Olloqulixon ajoyib me’moriy obida, xonlik ustalari yuksak mahoratining ko‘zgularidan biri bo‘lgan Karvonsaroy maj- muasini bunyod ettirdi. Bu majmua 14 gumbazli tim (yopiq bo- zor), karvonsaroy va omborxonadan iborat qilib qurilgan. Bozorda Hindiston, Xitoy, Eron, Rossiya, Buxoro va Qo‘qon kabi davlatlardan keltirilgan mollar sotilardi. Karvonsaroy ikki qavatli bo‘lib, 105 huj- rali edi. Xiva xonligining anori, qovuni, uzumi, nashvatisi, anjiri va o‘rigining shirinligi chet ellarda ham mashhur bo‘lgan. Xiva-Rossiya munosabatlarida muhim jihat shunda ediki, o‘zaro savdodan har ikkala dav lat ham birdek manfaatdor edi. Xiva savdo- garlari uchun Rossiyaga boradigan savdo yo‘llari xavfsiz edi. Shuningdek, Xiva xonligida Rossiya sanoatining tayyor iste’mol mahsulotlariga ehtiyoj baland edi. Ayni paytda, Ros siya Xiva xonligiga o‘z mahsulotlarini sotadigan bozor deb qarar edi. Rossiya mahsulotlari Yevropaning ilg‘or davlatlari tovarlari bilan raqobat qila olmayotgan bir davrda bu juda muhim edi. Ikkinchidan, Download 248 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling