0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik
Download 248 Kb. Pdf ko'rish
|
8-sinf-O\'zbekiston tarixi-2019
Maxmur va Gulxaniy
142 Xalqini ко ‘rsang agar, о 'lasi-yu, qoq-u xarob, Ochligidart egilib, qomati misli kamalak. Bori y o ‘q uylarini, banda, bayon gar qilsam, Bir katak, ikki кара, uch olachuq, to'rt katalak. 0 ‘zbek mumtoz adabiyotining tanqidiy yo‘nalishini rivojlantirgan Maxmur merosi keyingi davrdagi qalam ahlining hajvgo‘ylik ijodiga samarali ta’sir ko‘rsatdi. Bu davr adabiyotining yana bir yirik na- moyandasi Gnlxaniy (Muhammad Sharif) edi. U 1770-yilda hozirgi Tojikistonning Tavildara tumanida tug‘ilgan. Boshlang‘ich ta ’limni qishlog‘ida oldi. Muhtojlik oqibatida Namanganga kelib mardikorlik qildi. Keyinchalik esa Qo!qonda istiqomat qildi. Bu yerda hammomda go‘lax (o‘t yoquvchi) bo'lib ishladi. Shu boisdan „Gulxaniy“ taxallusi bilan ijod qilgan. Gulxaniy birinchi bo‘lib o‘zbek adabiyotida poeziyaga masalni mustaqil janr sifatida kiritgan ijodkor. Gulxaniyning butun sharq ada biyotida mashhur hisoblangan asari „ZarbulmasaV'dir. Asardagi „Maymun va Najjor“, „Tuya bilan B o ‘taloq“, „Toshbaqa bilan Chayon“ kabi masallari chuqur axloqiy-ta’limiy ahamiyatga ega. Asardagi Yapaloqqush va Boyo‘g‘li, Ko‘rqush va Hudhud, Ku- lonkir Sulton va Malik Shohinlarning obrazlari orqali o‘sha davr ja- miyatidagi illatlarni, hukmron tabaqalarning xalqqa o ‘tkazgan jabr- zulmlarini, xalqning og‘ir turmush sharoitini haqqoniy tarzda katta badiiy mahorat bilan ochib berdi. Qo‘qon adabiy muhitini Jahon otin (taxallusi Uvay- siy, 1779-1845) va Mohlaroyim (taxallusi Nodira) lar ijodisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Uvaysiy oilasi o‘z davrining il- g‘or va ma’rifatli oilalaridan edi. Otasi ham o‘zbek, ham tojik tilida qalam tebratgan. Oiladagi muhit Uvaysiyda ijod qobiliyatini yuzaga chiqardi. Uvaysiy Navoiy, Lutfiy, Bobur, Fuzuliy va Jomiy ijodlarini qunt bilan o‘rgandi. Amir Umarxon Marg‘ilon hokimi bo‘lib turgan yillarda Uvaysiy el orasida tanilgan shoira edi. Undagi shoiralik iste’dodi Umarxonning xotini Nodirani o‘ziga rom etdi. Umarxon Qo‘qon taxtiga o ‘tirgach. Uvaysiy Qo‘qonga taklif etildi va bu yerda u juda ko‘p yoshlarga murabbiylik qildi. Nodira bilan ijodiy hamkorligi qaror topdi. Uning ijodi xalqparvarligi bilan ajralib turadi. Manbalarda ta’kidlanishicha, Download 248 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling