002-секция Кармии doc


Download 1.97 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/81
Sana19.02.2023
Hajmi1.97 Mb.
#1214770
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   81
Bog'liq
002qarmii

a
m
g
m
T
g
m
a
m
g
m
T
g
m
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
cos
sin
cos
sin
α
µ
α
α
µ
α
(5) 


85 
1-rasm 
(5) tenglamalar sistemasidan tezlanish a ba taranglik kuchi T aniqlanadi. 
Xuddi shunga o’xshash B<0 holat uchun ham echiladi. Bu ikki holat uchun tezlanish va 
taranglik kuchi quyidagicha ko’rinishdagi ifodalar bilan aniqlanadi: 
[
]
]
)
cos
cos
(
sin
sin
(
2
2
2
1
1
1
2
2
1
1
2
1
α
µ
α
µ
α
m
m
m
m
m
m
g
a
+


+
=
+

(6) 
[
]
)
cos
cos
(
sin
sin
2
2
1
1
2
1
2
1
2
1
α
µ
α
µ
α
α

+
+
=
m
m
m
m
gm
T
(7) 
Qavs oldidagi birinchi (+) belgi birinchi holat ;B>0 ga tegishli,( -) - belgisi esa, B<0 ga 
tegishlidir. Blok-sxemada qo’laylik yaratish uchun quyidagi belgilarni kiritamiz.
;
2
1
m
m
g
A
+
=
2
2
2
1
1
1
cos
cos
α
µ
α
µ
m
m
C
+
=
2
1
1
sin
sin
α
α
+
=
B
2
2
2
1
1
1
1
cos
cos
α
µ
α
µ
m
m
C

=
U holda B>0 bo`lganda a=A(B-C) ,
)
(
1
1
2
1
C
B
m
Am
T

=
(8) 
Agarda B<0 bo`lganda a=-A(B+C) , 
)
(
1
1
2
1
C
B
m
Am
T
+
=
(9) 
Masala. Gorizont bilan 
0
30
=
α
va 
0
45
=
β
burchak tashkil qilgan ikkita qiya tekislikning 
birlashgan uchlarining eng yuqori cho’qqisiga vazinsiz 
blok mahkamlangan (2-rasm). Og’irliklari F
1
=F
2
=9,8 N bo’lgan A va B yuklar bir-biriga ip bilan 
birlashtirilib , blokka osilgan. 1) yuklarning harakat tezlanishi, 2) ipning taranglik kuchi topilsin. A 
va B yuklarning qiya tekisliklarga ishqalanish koeffisintlari 
1
,
0
2
1
=
=
µ
µ
ga teng bo’lgan shart 
uchun echilsin. Blokdagi ishqalanish hisobga olinmasin. 
Berilganlar: m
1
=m
2
=1 kg ; 
1
,
0
;
1
,
0
;
45
;
30
2
2
1
1
0
2
2
0
1
1
=
=
=
=
=
=
=
=
k
k
A
A
µ
µ
α
α


86 
T.k : a - ? , T - ? 
Yechish. Masaladagi yuklarning tezlanishi a va ipning taranglik kuchi T larni B>0 (yoki 
B<0) bo’lgan hollarda (8) va (9) ifodalar yordamida aniqlanadi.Belgilab olingan kattaliklar: 
2
2
1
1
1
2
1
1
2
2
2
1
1
1
2
1
2
2
1
1
/
244
,
0
)
156
,
0
21
,
0
(
5
)
(
;
016
,
0
)
7
,
0
86
,
0
(
1
,
0
cos
cos
;
2
,
1
7
,
0
5
,
0
sin
sin
;
156
,
0
1
)
7
,
0
86
,
0
1
(
1
,
0
cos
cos
;
5
1
1
10
;
21
,
0
)
701
,
0
5
,
(
1
sin
sin
s
m
C
B
A
a
C
B
m
m
C
m
m
g
A
o
m
m
B
=
+


=
+

=
=


=
=
+
=
+
=
=

+

=
+
+
=
=
+
=
+
=

=

=

=
α
µ
α
µ
α
α
α
µ
α
µ
α
α
Yuqoridagi blok sxemaga asosan Paskalda masalani yechish programmasi quyidagicha yozamiz: 
Program tarmoq;
Label 1,2,3,4,5,6,7;
Var A,B,C,B
1
,C
1
,M
1
,M
2
,G,a,T: real A: = 0 ; goto4 ; 
Write (‘A=‘); Readln (A) ; 1: a:=-A(B+C); 
Write (‘B=‘); Readln (B) ; 2: T:=AM1*M2(B1+C1);
Write (‘C=‘); Readln (C) ; 3: Writeln (‘a=‘,a ; ‘T=‘,T)
Write (‘B1=‘); Readln (B1) ; End:
Write (‘C1=‘); Readln (C1) ; Natijalar: a=0,244 m/s
2
;
Write (‘M1=‘); Readln (M1) ; 
Write (‘M2=‘); Readln (M2) ; 
Write (‘G=‘); Readln (G) ; 
If B<0 then goto 2 ; 
If a>0 then goto 6 ;
Fizikadan masalalarni yechish va ularni EHM yordamida hisoblash o’quvchilarning aqliy 
rivojlanishga, turli hodisalarni ilmiy tekshirishning metodlarini egalashga yordam beradi 
MATEMATIK HISOBLASHLARNI MS WORDDA QO‘LLASH
 
Xodjabayev F.D., Mirsanov O‘.M., Jumayev S.S. 
(Navoiy davlat pedagogika instituti) 
 
MS Word matn muharriri oddiy holatda ishlashi bilan birga, keng imkoniyatlarga ham ega. 
U turli xil shriftlarni, shu jumladan, milliy shriftlarni osongina ishlatish imkoniyatini beradi. 
Hozircha ingliz va rus hamda xorijiy tillarida yozilgan jumlalarni orfografik va semantik xatolarini 
avtomatik ravishda tuzata olishi, matnlarni istalgan ko‘rinishda va o‘lchamda chiqarishi, matnlar 
bilan ishlashni tez amalga oshirishi, texnikaviy matnlardagi formulalar bilan ishlashning osonligi va 
yana juda ko‘p boshqa jihatlari bilan boshqa matn tahrirlovchilaridan farq qiladi [1]. Uning yana 
muxim bir xususiyatlaridan biri, hisob–kitob ishlarini bajarishda, jumladan matematik 
hisoblashlarni amalga oshirishidadir. MS Wordda matematik hisoblashlarni amalga oshirish uchun 
ishchi maydonning kerakli joyiga kursorni joylashtirib, + tugmalarini bosib, hosil 
bo‘lgan figurali qavs { } ichiga ushbu =(75+81^0,5–22/2)*4 ifodani kiritib, tugmani bosish 
orqali natija 292 ga teng ekanligini ko‘rishimiz mumkin [2,3]. Quyida matematik hisoblashlarda 
qo‘llaniladigan ayrim standart funksiyalar keltirilgan. 
Standart funksiyalar 
Funksiyalar 
Funksiyalarga izoh 
ABS(x) 
sonning moduli; 
AVERAGE(x1;x2;x3;…;xn) 
o‘rta arifmetik qiymati; 
COUNT(x1;x2;x3;…;xn) 
elementlar soni; 
INT(x) 
x sonining butun qismi; 
MIN(x1;x2;x3;…;xn ) 
eng kichik qiymati; 
MAX(x1;x2;x3;…;xn) 
eng katta qiymati; 
MOD(x;y) 
x ni y ga bo‘lgandagi qoldiq; 


87 
PRODUCT(x1;x2;x3;…;xn ) 
berilgan sonlarning ko‘paytmasi; 
SUM() 
berilgan sonlarning yig‘indisi; 
Yuqorida amalga oshirilgan algoritm ketma–ketligini hisobga olgan holda, MS Word matn 
muharririda matematik hisoblashlarni ko‘rib chiqamiz. 
Hisoblash kodlari: 
Natijalar: 
{=2^10} 
1024 
{=125^(1/3)} 

{=7^(1/2)} 
2,65 
{=7^(1/2) \#0,0000} 
2,6458 
{=7^(1/2) \#0,0000000} 
2,6457513 
{=abs(100–250)} 
150 
{=average(10;11;12;13)} 
11,5 
{=int(36,1234)} 
36 
{=min(10;–11;25;30)} 
–11 
{=max(10;–11;25;30)} 
30 
{=mod(8;3)} 

{=product(10;15;20;25)} 
75000 
{=sum(10;20;30;40;50)} 
150 
 
1–masala. A va B shaharlar orasidagi masofa S=650 km, uni bosib o‘tish uchun ketgan vaqt 
7 soat, avtomobilning tezligini aniqlang.
Yechish: Masalani yechish uchun quyidagi umumiy formuladan foydalanamiz: 
S = V*T
S = 650 km; 
T = 7 soat; 
Berilganlardan 650 ni belgilab ++ tugmalarini bosib yoki (Menyular 
satridan Вставка–>Закладка), “Закладка” bo‘limining “Имя закладки” qismiga S harfini kiritib 
“добовить” tugmasini tanlaymiz, keyin esa 7 ni belgilab ++ tugmalarini bosib 
yoki (Menyular satridan Вставка–>Закладка), “Закладка” bo‘limining “Имя закладки” qismiga T 
harfini kiritib “добовить” tugmasini tanlaymiz. Hisoblashni amalga oshirish uchun ushbu V = 
S
T

formula davomiga + tugmalarini bosib, hosil bo‘lgan figurali qavs { } ichiga ifodani 
=S/T kiritib,  tugmasini bosish orqali quydagi natijani ko‘rishimiz mumkin: 
V = 
S
T
= 92,86 km/soat. 

Download 1.97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   81




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling