1-§ dintaniw pániniń maqseti hám waziypalari j

20-§ XRISTIANLIQ DININIŃ TIYKARǴI TÁLIYMATI

Xristianlıq táliymatında dúnyanıń jaratılıwı haqqında aytılıp onıń jaratıwshısı quday bolıp esaplanadı. Quday dúnyanı 6 kúnde jaratqan dep túsıntiriledi. Quday barlıq nárseden joqarı turadı hám mángi dep esaplanǵan. Qudaydı hesh kim jaratqan emes, ol burınnan bar. Sonıń menen birge adamnıń payda bolıwı haqqında bul dinde tómendegishe aytıladı. Adam ata hám hawa ene(eva) dáslep jánnette jasaǵan. Biraq olar jánnette quday qadaǵan etken danıshpanlıq miywesin jep qoyǵan hám sonıń sebebinen adam ata óziniń erkek, al hawa ene bolsa hayal ekenligin ańlaǵan. Nátiyjede quday olardı jazalaǵan hám jánnetten quwıp jibergen. Insan endi mángi ólmeslikten ayrılǵan. Kesellik hám ólim hámmeniń mańlayına jazılǵan. Xristianlıq dinine kóre adam ata hám hawa eneniń qılǵan isleri júdá úlken gúnálı edi, hátte adamlar hár qanday qurbanlıq islesede, qudaydı qanaatlandıra almas edi. Solay bolsa da quday insanlarǵa ráxim etip balası Iisustı ólimge buyırǵan hám tek ǵana shoqıntırıw arqalı adamlar ózleriniń gúnálarınan tazalanıp barıwı múmkin edi. Xristianlıq dininiń tiykarǵı ideyası quday adam Iisus Xristos menen baylanıslı. Xristianlıq dinine kóre quday jalǵız biraq ol múqáddes úshlikte (troicada) kórinedi. YAǵnıy quday úsh obrazda biraq jeke birew. Bul degeni Quday – Quday-ata, Quday-bala hám Múqáddes ruwxtan ibarat. Biraq bul úsh obrazlı qudaylar kelip shıǵıw menen bir-birinen ajıralıp turadı. Máselen: Quday-ata tuwılıw jolı menen payda bolmaǵan. Onı hesh kim jaratqan emes. Quday-bala bolsa tuwılıw jolı menen jaratılǵan. Múqáddes ruwx bolsa quday atadan payda bolǵan. Xristianlıqtıń tiykarshısı Iisus óltirilgennen keyin aspanǵa kóterilip ketken, ol keleshekte tiriler hám óliler ústinen húkim shıǵarıw ushın aqıret kúni jerge qaytıp keledi. Onıń násiyatına ámel qılǵan, ómir qıyınshılıqlarına ol sıyaqlı shıdam bergenler ǵana ol dúnyada sıylıqlanadı dep keltiriledi.

Hárbir dininiń múqáddes kitabı bolǵanınday xristianlıqtıń da usınday kitabı bar. Ol «Bibliya» dep ataladı. «Bibliya» degen sóz grek tilinen alınǵan bolıp «kitaplar» degen mánisti bildiredi. «Bibliya»nıń xristianlıq payda bolmastan aldın jaratılǵan birinshi hám úlken bólegi «Eski wásiyat» (vetxiy zavet) dep ataladı hám yahudiylik dininń múqáddes kitabı «Tawrat» esaplanadı. «Bibliya»nıń xristianlıq penen baylanıslı bolǵan ekinshi bólimi «Jańa wásiyat» (noviy zavet) dep ataladı. Kitaplar atına «wásiyat» sóziniń qosılıp isletiliwi «quday menen adamlar ortasındaǵı qatnaslar wásiyatnama menen tártipke salınıp turıladı» degen túsinik tiykar etip alınıw menen bildiriledi. Usı mánisten alǵanda «Jańa wásiyat» qudaydıń Iisus dáldalshılıǵında adamlar menen jańa wásiyatlasıw degendi bildiredi. «Jańa wásiyat» 27 kitaptan, yaǵnıy 4 injıl (evangelie – xosh xabar), appostollardıń (Iisustıń shákirtleri, xristianlıqtıń dáslepki taratıwshıları) ámelleri, 21 traktat hám káramatlı alım Ioanıń «wáhiynaması»nan ibarat.