1- mavzu: psixologiya tarixi fanining predmeti va vazifalari reja

Men-Szi (miloddan avvalgi 372 (taxminan)-289 yillar) 
“Men Koinot fuqarolaridanman”, degan ekan Men-szi. U Xitoyning hozirgi
Shandun viloyati hududida joylashgan Lu xonligida tug‘ilib o‘sdi. Men-szi 
Konfutsiyning nevarasi szi Si qo‘lida tahsil olgan. Bu faylasuf mamlakatni
muvaffaqiyatli idora etishning 12 qoidasini ishlab chiqqan.

---

O‘zining ana shu g‘oyalarini amalga tatbiq etish niyatida u hukumat tizimiga 
ishga kirish uchun Xitoyning turli xonliklarini kezib, qisqa muddat si xonligida
maslahatchi bo‘lib ishlagan. Insonparvarlikka tayangan holda davlatni boshqarish 
g‘oyalarini hayotga tadbiq etish yo‘lidagi behuda urinishlardan so‘ng Men-szi 
vatani Luga qaytadi va g‘oyaviy qarashlarini o‘zi tashkil etgan maktab, shogirdlari, 
kitoblari orqali targ‘ib va tashviq qiladi. 
Men-szining asosiy asari 
“Men-szi” deb ataladi. Lyudvig Feyerbax: “Men-szi 
Xitoyning Konfuysiydan keyingi eng buyuk faylasufidir”, - deb yozgandi. 
Konfutsiy kabi u ham inson tug‘ma ravishda yaxshi bo‘ladi va bunday 
yaxshilik tarbiya yo‘li bilan rivojlantirilishi mumkin, deb hisoblagan. U ham o‘z 
davridagi ko‘plab xitoylik faylasuflarga o‘xshab o‘z umrini turli imperatorlik 
saroylarida o‘tkazgan va shahzodalarga ikkita eng muhim saxovat insonparvarlik 
va adolatdan ta’lim bergan. Lekin Konfutsiyda yana bir oqim Syun-szi asos solgan 
oqim paydo bo‘ldi. 
Syun – szi (taxminan miloddan avvalgi 313-235 yillar) 
Qadimiy Xitoy faylasufi Syun szi Chjao hoqonligida dunyoga keldi. 
Miloddan avvalgi 266 yilda Chjaoni tark etib, sinn saltanatiga jo‘nadi va bu yerda 
hoqon Chjao-van hamda uning bosh vaziri Suy bilan hamsuhbat bo‘ldi. 
Miloddan avvalgi 264 yili faylasuf si hoqonligiga kelib, “Szisya” 
akademiyasida dars bera boshlaydi va tez orada saltanatdagi eng ko‘zga ko‘ringan 
a’yonlar qatoridan joy olib, olimlarga boshchilik qiladi. 
O‘ta mustaqilikka va fikrlarini ochiq oydin aytishga odatlangani bois Syun-szi 
255 yilda tuhmatga uchraydi. Natijada si xoqonligidan Chu saltanatiga qarab yo‘l 
oladi va bu yerda Lanlin tumaniga hokim qilib tayinlanadi. 
Miloddan avvalgi 250 yilda Syun-szi vazifasidan ozod etiladi va Chjao 
xonligiga qaytib boradi. Oradan ko‘p o‘tmay u Chu hoqonligi Lanlin viloyati 
hokimligi vazifasiga qayta tiklanadi.
Miloddan avvalgi 238 yili faylasufning homiysi bo‘lmish Chun-shen
viloyatining hukmdoriga suiqasd qilinadi. Syun-szi noiloj davlat xizmatidan 

---

ketadi. U Lanlin viloyatida muqim qolib, shogirdlari bilan birgalikda “
Syun-szi” 
deb nomlangan asarini yozishga kirishadi. 
Hukmdorlar-u vazirlar bilan dadil muloqatda bo‘lib, o‘z fikrini tap tortmay 
ayta olgan Syun-szi hayotini qashshoqlik va faqirlikda o‘tkazadi. Zamondoshlari 
uning falsafiy salohiyatini munosib qadrlay olmaydilar. U hayotdan shu tariqa 
ko‘z yumadi. 
Uning fikricha, inson o‘z tabiatiga ko‘ra badjahl bo‘lib, mehribonlik bu 
tarbiyaning natijasidir. Axir bunday bo‘lmaganda insonni tarbiyalashga hojat 
qolmas edi-ku! Axir o‘zingda bor narsaga, intilib nima qilasan. Syun-szi 
tomonidan, “Inson xarakteri kulol loydan yasagan ko‘zaga o‘xshaydi” deb 
ta’kidlanadi,
Syun-szining g‘oyalarini targ‘ib qilishda faollik ko‘rsatgan shogirdlaridan 
biri Xan Feydir.