1-Amaliy ish ruda konlarini qazib olishda burg’ilash ishlari

Masala yechimi.To’liq oksidlanish uchun zarur bo’lgan kislorod atomlari soni 2а+b/2, yoki 2∙7+5/2=16,5ga teng.
Berilgan portlovchi modda tarkibida esa kislorod atomlari soni 6 ga teng.
U holda kislorod muvozanati quyidagiga teng bo’ladi:

2.2-misol.30% ammiakli selitra (NH₄NO₃) va 70% trotildan tarkib topgan grammonit 30/70 portlovchi moddasi kislorod muvozanati aniqlansin.
Masala yechimi.1.1-misolda keltirilgan usul yordamida ammiakli selitraning kislorod muvozanati +20% ga tengligini hisoblash mumkin.
U holda grammonit 30/70 portlovchi moddasi kislorod muvozanati:
0,3∙20+0,7(-74) = - 45,8% ga teng bo’ladi.
Quyida 2.1-jadvalda ba’zi portlovchi moddalarning kislorod muvozanati keltirilgan.

3-Amaliy ish
SANOAT PORTLOVCHI MODDALARI RETSEPTURASINI TUZISH.

Sanoat portlovchi moddalarini tayyorlashda ularning tarkibi kislorod muvozanati nolli bo’lishini ta’minlashi kerak.Patronli portlovchi moddalarni tayyorlashda esa patron qobig’I materialini oksidlash uchun kislorod muvozanati musbat qilib olinadi.Yer osti kon ishlarida portlatish ishlarini olib borishda 1 kg portlovchi portlatilganda ajralib chiqadigan shartli zaharli uglerod oksidi miqdori 40 l dan oshmasligi shart.Agarportlatishishlarinatijasidaazot oksidlari va oltingugurt gazi hosil bo’lsa shartli zaharli uglerod oksidi miqdorini hisoblashda mos holda 6,5 va 2,5 tuzatish koeffisiyentlari kiritiladi.

Ochiq kon ishlarida, ayniqsa suvli sharoitlarda portlatish ishlarini olib borishda portlovchi modda kislorod muvozanatiga qattiq talablar qo’yilmaydi.
3.1-misol.Kislorod muvozanati -320% bo’lgan dizel yoqilg’isi va ammiakli selitradan kislorod muvozanati nolli bo’lgan igdanit portlovchi moddasi retsepti tuzilsin.
Masala yechimi.Dizel yoqilg’isi bir qismini oksidlash uchun ammiakli selitra tarkibiy qismi miqdori quyidagiga teng

Portlovchi modda tarkibidagi dizel yoqilg’isi miqdori quyidagicha aniqlanadi:

Mos holda portlovchi modda tarkibidagi ammiakli selitra miqdori:

U holda, igdanit formulasini quyidagicha yozish mumkin:
94,1%АС+5,9%ДТ