1-Amaliy ish ruda konlarini qazib olishda burg’ilash ishlari
Download 0.75 Mb.
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Masala yechimi.
- 5-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR HARORATINI ANIQLASH.
- 5.1-misol.
- 6-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR HAJMINI ANIQLASH
- 6.1-misol.
- 7-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR BOSIMINI ANIQLASH
|
4.1-misol.Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan nitrogliserin portlovchi moddasining portlash issiqligini aniqlang:
C3H5(ONO2)3→3CO2+2.5H2O+1.5N2+0.25O2. Masala yechimi.Nitrogliserin portlashidan hosil bo’ladigan issiqlik miqdori Q1-2 =351 kJ/mol ga teng.(4.1-jadval).
4.1-jadval Portlash mahsulotlari hosil bo’lishidagi issiqlik quyidagicha hisoblanadi: bunda Portlash issiqligi quyidagiga teng bo’ladi: Q2-3= Q1-3 - Q1-2=1790-351=1439 kJ/mol. Ushbu qiymat bosim Qp doimiy bo’lganda portlash issiqligini tavsiflaydi. Agar portlash mahsulotlari muhit harorati 15 0С (288 К) gacha soviydigan bo’lsa portlash issiqligi hajm va bosim o’zgarmas bo’lganda quyidagi tenglik o’rinli bo’ladi: Qv=Qp+0.572n; Agar harorat 25 0С (298 К)gacha bo’lsa, u holda Qv=Qp+0.592n; bunda n portlash gazsimon mahsulotlari mollari soni. Mosholda, haroratini 150С deb qabul qilsak, portlash issiqligi quyidagiga teng bo’ladi: Qv=1439+0,572∙(3+2,5+1,5+0,25)=1439+4,2=1443,2 kJ/mol. 1 kg portlovchi modda portlaganda ajralib chiqadigan issiqlik quyidagicha aniqlanadi: 5-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR HARORATINI ANIQLASH. Portlashda hosil bo’ladigan gazlar harorati (0С) quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: bunda Qv – portlovchi modda portlash issiqligi, J/mol; сv–hajm o’zgarmas bo’lganda 0 dan T 0C gacha oraliqda barcha portlash mahsulotlarining o’rtacha issiqlik sig’imi, J/(mol∙0C). Issiqlik sig’imining qiymati haroratga bog’liq holda quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: bunda а va b – tajriba yo’li bilan aniqlangan koeffisiyentlar. Tenglamani yechish orqali quyidagiga ega bo’lamiz: Ba’zi bir gazlarning issiqlik sig’imi haroratga bog’liq holda quyidagi formulalar bo’yicha aniqlanadi: ikki atomli gazlar uchun cv=20,1+18,8∙10-4tJ/(mol∙0C); to’rt atomli gazlar uchun cv=41,9+18,8∙10-4tJ/(mol∙0C); suv bug’lari uchun cv=16,76+90∙10-4tJ/(mol∙0C); karbonat angidridi uchun cv=37,7+24,3∙10-4tJ/(mol∙0C); qattiq mahsulotlar uchun cv=26,8J/(mol∙0C); Gazlar aralashmasi issiqlik sig’imini yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha aniqlashda aralashmani tashkil etuvchi har bir gazning ulush miqdori hisobga olinib, ∑а va ∑b ning yig’indi qiymati hisoblanadi. Bunda hisoblash formulasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: 5.1-misol.Nitrogliserin portlash harorati aniqlansin. Masala yechimi. Nitrogliserin portlash issiqligi 1443 kJ/mol ga teng.POrtlashda hosil bo’ladigan barcha mahsulotlar issiqlik sig’imi (4.1-misolga qarang) yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha quyidagicha aniqlanadi: 3СО2 uchun: 3∙(37,7+24,3∙10-4t)=113+72,9∙10-4t; 2,5Н2О uchun: 2,5∙(16,76+90∙10-4t)=41.9+225∙10-4t; Jami: cv=154,9+297,9∙10-4t. Demak, ∑а=154,9; ∑b=297,9∙10-4. Ushbu aniqlangan qiymatlarni formulaga qo’yib t ning qiymatini aniqlash mumkin: 6-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR HAJMINI ANIQLASH Portlashda hosil bo’ladigan gazlar hajmi portlovchi modda parchalanish reaksiyasi bo’yicha Avogadro qonuniga asosan aniqlanadi. Ushbu qonunga ko’ra harorat 00 va bosim 1,01∙105 Pa bo’lganda har xil gazlarning bir gramm-molekulasi 22,42∙10-3 м3 hajmni egallaydi. 1 kg portlovchi modda portlaganda hosil bo’ladigan gazlar hajmi (m3/kg), quyidagicha aniqlanadi: bunda n – portlash gazsimon mahsulotlarining gramm molekulalari soni; m – portlovchi modda tarkibiy qismi gramm-molekulalari soni; М – portlovchi modda tarkibiy qismlarining nisbiy molekulyar massasi. 6.1-misol.1 kg nitrogliserin portlaganda hosil bo’ladigan gazsimon mahsulotlar hajmi aniqlansin. Masala yechimi.Gazlar hajmi quyidagicha topiladi: Suv bug’ holatda bo’lganda Suv suyuq fazada bo’lganda 7-Amaliy ish PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR BOSIMINI ANIQLASH Portlashda hosil bo’ladigan gazlar bosimi (Pa) Boyl-Mariot va Gey-Lyussak qonuniga ko’ra aniqlanadi: bunda р0 – gazlar atmosfera bosimi bo’lib, harorat 0 0Cga teng bo’lganda 1,01∙105 Pa ga teng; V0–harorat 0 0C va bosim 1,01∙105 Pa bo’lganda portlash gazlari hajmi (m3); Т– absolyut noldan hisoblangan portlash harorati, K; V – zaryad kamerasi hajmi, m3. Yuqoridagi formula ideal gazlar uchun o’rinlidir. Portlovchi modda zaryadi ma’lum zichlikda bo’lganda (0,5-1,0 t/m3) portlash mahsulotlari molekulasining xususiy hajmi katta ahamiyatga ega bo’lib, uning qiymati α=0,001V0 ga teng qilib olinadi va buni hisobga olgan holda yuqoridagi formula quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: Zaryadlash zichligi 1 g/sm3 dan katta bo’lganda α=0,0006V0 qabul qilinadi. Zaryad kamerasi hajmi V ni portlovchi modda zaryadi zichligi (Δ=М/V)ga almashtirib, M=1 (birlik massa) bo’lganda quyidagi formulaga ega bo’lamiz: 7.1-misol. Portlash harorati 5053 K bo’lganda 1 kg nitrogliserin portlaganda 0,716 m3 hajmdagi gazlar hosil bo’lsa, gazlar bosimi aniqlansin. Masala yechimi.Zaryadlash zichligini 0,8g/sm3ga teng deb olsak Zaryadlash zichligini 1,2∙103kg/m3 ga teng deb olsak Download 0.75 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|