1-Amaliy mashg‘ulot Mavzu: kirish. О‘zbek tili – О‘zbekiston respublikasining davlat tilidir

Siz... qochqoqsiz, - dedi.

Siz...

Men?

Siz quvloqsiz.

Ajab qilaman, - dedi Kumush va shapalog‘i bilan eri-ning yuziga sekingina urib qo‘ydi.

Bu yoqqa ham...

U yoqqa Zaynab ursin.

Zaynabning... urishga haqqi yo‘q.

Kumushning ko‘zida haligacha ko‘rulmagan bir shodlik o‘ynadi:

• 
  To‘g‘ri aytasizmi?
  
• 
  To‘g‘ri aytaman!
  
• 
  Mana bo‘lmasa, - dedi Kumush. Otabekning ikkinchi yuzini ham silagandek qilib qo‘ydi. Yana kulimsirashib, termulishib qoldilar...
  
• 
  Biravning g‘amida kuyib qaridim, - dedi Kumush.
  
• 
  Bekor aytasiz... Meni aytsangiz to‘g‘ri.
  
• 
  Siznimi? - dedi Kumush.
  

A. Qodiriy, «O‘tkan kunlar»dan.

3- topshiriq. a) matnni o‘qib, dialogdan qanday farqlanishini
ayting. Sifatlovchilarning ma’no va vazifasini izohlang.

... Ta’birimiz qo‘pol tushmasa bu go‘zal qiz och ra’no gulining tusida yoki oq sariq tusda yaratilg‘an edi. A’zoda o‘skan tuklarga ham haligi tusning ta’siri bo‘ladir. Ra’noning sochi gungurt-qora, ya’ni quyoshsiz joylarda qora ko‘rinsa ham quyoshda bir oz sarg‘ish bo‘lib ko‘rinar edi. Shunga o‘xshash Ra’noning

ko‘zida ham buning asari ko‘ruladir: mudavvarga moyilroq jodu ko‘zi kishiga qattiq qaraganda qoraliqdan boshqacha yana bir turluk nur sochar erdi. Kipraklari ostida nafis bir surma doirasi bor edi.

Qoshi tutash kabi ko‘rinsa ham ko‘ndalang yotqan ikki qilich orasini nafis bir quyulib ko‘tarilish ajratib turar edi. Burni hech bir munaqqidg‘a berishmaslik mutanosib, har zamon uyalish tabassumiga hozir turg‘an nafis irinlarining yuqorig‘i qismida sezilar-sezilmas tuklar ko‘kargan edi. Yuzi cho‘ziq ham emas, oy kulcha ham deb bo‘lmas, kishiga kulib qarag‘anda qizil olma ostlarida ikkita zamma ravishlik shakl hosil bo‘lar, go‘yo bizga chin ra’no guli ochilg‘an holatda ko‘rinar edi. Sochlari juda quyuq, sanoqsiz kokillar Ra’noning orqa, o‘ngini tutib yotar, qaddi uzunliq bilan qisqaliqning o‘rtasi, do‘ndiq barmoqlarining jimjilog‘ida xina gullari, har holda bu qiz yolg‘iz Qo‘qonningg‘ina emas, umuman, Farg‘onaning kuylarga qo‘shulib maxtaladirgan go‘zallaridan edi.

A. Qodiriy, «Mehrobdan chayon»dan.

b) savollarga javob bering:

1. 
   Matn qanday nutqiy vazifani bajarishga qaratilgan?
   
2. 
   Matndagi uyushiq va ajratilgan gap bo‘laklari nimaga xiz-mat qilgan?
   
3. 
   Matnda qanday tasviriy vositalar qo‘llangan?
   
4. 
   Matnda modal so‘zlar qanday maqsadda qo‘llangan deb o‘ylaysiz?