1-bob. O’zbekistonda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi iqtisodiy o’sish va aholining turmush darajasini oshirishning asosiy omili sifatida

4. Birgalikda foydalanish iqtisodiyotining tarkalishi
Bu rivojlanish yuli ikkita hodisaga olib keladi:
-kandaydir tovarlarga birgalikda egalik kilish
-axborot takdim etganlik uchun pul tulash.
Avtotransport vositasiga birgalikda egalik kilish (bir nechga oila uchun) shaxsiy avtomobilga ega bulish yoki taksi xizmatlaridan foydalanishdan kura foydali bulib chikishi mumkin.
Axborot takdim etganlik uchun tulov bu - tulik kuch bilan ishga tushmagan trend, lekin katta exgimollik bilan boshka analoglardan ancha arzon buladigan «ulangan tovar-shpionlar» paydo bulish extimolini taxmin kilish mumkin. Kiymatlar urtasidagi farkni siz xakingizda ma’lumot tuplaydigan (ushbu tovar yordamida) va axborotni targeglangan marketing orkali monetizastiya kiladigan ishlab chikaruvchi kompaniyaning uzi koplaydi.
5. Individual katnashchilar xissasining roli sezilarli ekanlign
Oxirgi paytlargacha deyarli barcha iqtisodiy jarayonlar uzaro alokalar biznes-stentrik paradigmasiga joylanadi: V2V, V2S, B2G. Texnologiyalar rivojlanishi yakka xoldagi tashabbuskorlarga biznes-jarayonlarda muxim rol uynashga imkon beradi. Shunday kilib, iqtisodiyotda uzaro alokalarning mutlako yangi turlari paydo bulmokda: S2V va S2S. Yangi turdagi uzaro alokalarga misol bulib autsorsing asosida shartnoma majburiyatlari bajaradigan frilanserlar xizmat kilishi mumkin.
Ikkinchi turdagi uzaro alokalarga CrowdFunding startaplar (amerikacha kickstarter.com, Rossiyada planeta.ru) xizmat kiladi.
Yangi turdagi uzaro alokalar paydo bulishi juda muxim fursat xisoblanadi va uziga jidstiy e’tibor talab kiladi, chunki bugungi kunda puxta ishlab chikilgan normativ va solik bazasi mavjud emas, umumiy iqtisodiyotgan kanday kilib integrastiya kilish borasida tushunish yuk.
Frilanserlarni kanday kilib solik tulashga motivastiya kilish mumkin? Ularning aksariyati iqtisodiyotgan “kul rang” sektorida ishlaydi va uz xizmatlari uchun tulovni BitCoin da oladi. CrowdFunding tashabbuslarga kanday soliklar va imtiyozlar kullanishi mumkin? Ushbu yunalishlar yukori saloxiyatli bulib kurinadi va yakin kelajakda umumiy iqtisodiyotda sezilarli ulushni tashkil kilishi mumkin, shu sababli bunday masalalar hozirgi kundayok puxta ishlab chikishga extiyoj sezadi.
Uzbekistan Respublikasida yakin yillarda V2V va V2S segmentida iste’molchilar modellarini keyingi uzgartirishlar ruy beradi. Ushbu fikr kuyidagi omillar taxlil natijalariga asoslanadi:
-ayrim mamlakatlarda amalga oshnrib bulingan mobil tijorat asriga utish davom etishi mukarrar;
-ijtimoiy tarmoklar istmolchilar xoxish-istaklarini shakllantirishga va xarid xakida yakuniy karorlar kabul kilishga tobora kuchlirok ta’sir kursata boshlaydi;
-Sharing Economy texnologiyalari mulkka egalik kilish masalasiga odamlarning munosabatiga ta’sir etadi xamda yoshlarni kuchmas mulk va xarakatdagi mulkni majburiy xarid kilishga intilish bilan kamrab olishga xizmat kiladi;
-bulutli texnologiyalar va virtuallashtirish xizmatlari ommaviyligining usishi ularni biznes uchun yanada ochikrok kiladi xamda kompaniyalarning u3 infratuzilmasiga investistiyalash masalasiga munosabatini uzgartiradi, shuningdek, axborot xavfsizligi va ishonchlilikni ta’minlash muammosini xal kilishga yordam beradi;
-kraudsorsing va kraudfanding texnologiyalarining yanada kirib borishi jamoaviy ongga tobora kuprok murojaat kilish xamda nafakat tijorat, balki ijtimoiy kraud-loyixalarni amalga oshirishga imkon beradi (shuningdek, k. 12-bob);
-innovastion texnologiyalar, jumladan, kraudsorsing va kraudfanding kompaniyalarga biznes-jarayonlarni optimallashtirish va xarajatlarni saklashdan tashkari kushimcha moliyalashtirish manbalarini jalb kilish, loyixalar, maxsulot va xizmatlarni bozorga ilgari surishga imkon beradi.