1. Бозор и=тисодиёти шароитида сифатни бош=ариш


Ягона улчов тизимининг ташкилий системаси


Download 0.66 Mb.
bet27/49
Sana22.06.2023
Hajmi0.66 Mb.
#1647633
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   49
Bog'liq
Sifat menejmenti

7.3. Ягона улчов тизимининг ташкилий системаси

Улчовларнинг ягоналигини таъминлаш учун улчов бирликларининг =абул килинган ягона ани= наъмунаси (эталони) былиши ва унинг ёрдамида ани= бир физик катталикнинг улчовчи воситалар доимий равишда текширилиб турилиши керак. улчов бирликларини са=лаш, купайтириш ва узатиш учун эталонлар ва наъмунавий улчов воситаларидан фойдаланилади. Улчовларни узатишнинг метрологик занжири тизимининг энг ю=ори погонасини эталонлар эгаллайди.


Эталон - бу эталон сифатида белгиланган тартибда тасдикланган ылчаш воситаси ёки ылчаш воситалари комплекси. Эталонни асосий вазифаси физик катталикнинг улчов бирлигини са=лаш ва купайтиришни таъминлашдир.
Эталон улчамлари асосида наъмунавий улчов воситалари ани=лиги текширилади, улардан эса уз навбатида ишчи воситаларга улчам узатилади.
Эталонлар бирламчи ва махсус былиши мумкин. Агар эталон физик катталик улчов бирлигини мамлакат микёсида =абул килинган энг ю=ори ани=ликда купайтиришга имкон берса ,бундай эталон бирламчи эталон дейилади.
Ю=ори босим, ю=ори харорат, моддаларнинг алохида холати каби алохида шароитларда улчамларни зарурий ани=ликда мавжуд эталонлардан тугридан-тугри олиш техник жихатдан мумкин эмас. Бунинг учун махсус эталонлар тузилади уяратилади) ва тегишли тартибда тасдикланади. Махсус эталонлар улчов бирлигини махсус шароитларда узатиш имконини беради ва бу шароитда бирламчи эталон вазифасини утайди.
СИ системасининг асосий катталикларининг улчов бирликлари (масалан, ом, вольт, паскал, ньютон, жоуль ва бошкалар) Давлат эталонлари ёрдамида, марказлашган холда купайтирилади. Кушимча, хосилавий ёки носистематик катталиклар (масалан, юза бирликлари, сигим ва бошкалар) техник-иктисодий заруриятдан келиб чикиб, =уйидагиги икки усулда купайтирилади:
1) Марказлашган холда - мамлакат учун ягона былган Давлат эталонлари буйича;
2) Марказлашмаган холда - жойлардаги тегишли метрологик хизмат органлари томонидан намунавий улчов воситалари ёрдамида иккиламчи ылчаш туфайли амалга оширилади.
Давлат эталонларининг физик емирилишини камайтириш, ишчи холатда узок ва=т сакланишини таъминлаш ва текширув ишларини ташкил этиш учун метрологик амалиётда бирламчи эталонлар улчамлари асосида иккиламчи эталонлар яратилади ва уларни тегишли тартибда тасдикланади.
Масалан, масса бирлиги килограмм эталоннинг нусхаси сифатида платина-иридий котишмасидан тайёрланган № 26- тарози тоши ва унинг зангламас пулатдан ишланган ишчи эталони.

Download 0.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling