1-dars sana: 9-sinf Mavzu: Molekular –kinetik nazariya haqida tushuncha Darsning maqsadi

Yangi mavzuning bayoni.

O'qituvchi ideal gaz holat tenglamasini keltirib chiqaradi.
N ta molekulasi bo’lgan ideal gaz holat tenglamasi: pV=_{ }
m massali ideal gaz holat tenglamasi: pV = RT,
1 mol ideal gaz holat tenglamasi: pV = RT.
Bu tenglamalarning barchasi ideal gaz holat tenglamasi ekanligi aytiladi va har birining fizik mohiyati tushuntiriladi.
1 mol ideal gaz holat tenglamasidan gazlarning universal doimiy formulasi
keltirib chiqariladi va qiymati qanday topilganligi tushuntiriladi.
Klapeyron tenglamasini quyidagi ko'rinishga keltirish mumkinligi tushuntiriladi: у
pV/T = const.
Bu parametrlardan bittasi o'zgarmas bo'lganda, qolganlari orasidagi bog'lanish, ya'ni izojarayonlar ko'rib chiqiladi:

1. 
   T- const; PV= const, 1662-yil, Boyl-Mariott qonuni.
   
2. 
   P= const; V/T= const, 1802-yil, Gey-Lyussak qonuni.
   
3. 
   V= const; P/T= const, 1787-yil, Sharl qonuni.
   

4. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash.
   

O'tilgan mavzu yuzasidan quyidagi savollar asosida savol-javob o'tkaziladi:

1. 
   Ideal gaz holat tenglamasi qanday ifodalanadi? Ularning 3 xil ko'rinishini yozib bering.
   
2. 
   Universal gaz doimiysi nimani ifodalaydi?
   
3. 
   Izojarayon deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Izojarayonlar bir-biridan nimasi bilan farq qiladi? Mavzuga oid quyidagi masala birgalikda yechiladi:
   

Masala. Porshenli silindr ostidagi 1 l hajmli gaz izobar ravishda 273°C dan 0°C gacha sovitildi. Gaz sovitilganda qanday hajmni egallaydi?
Berilgan: p = const; V₁ = 1 l. T₁ = 273°C + 273 = 546 K;
T₂ = 273°C + 273 = 546 K.
Topish kerak: V₂ -?T
Formulasi: V₁/T₁=V₂/T₂=V₁T₂/T₁
Yechilishi: V₂ = 1· 273/546 l = 0,5 l.
Javob: V₂ = 0,5 l.
8- mashqning 2-masalasi ham o'quvchilar bilan birgalikda yechiladi.