1 Davlat va huquq nazariyasining predmetini

73. “Davlat funksiyalari” atamasi davlatning ijtimoiy vazifalari namoyon bo‘ladigan faoliyatining asosiy, eng muhim yo‘nalishlarini belgilash uchun qo‘llaniladi. Bunday faoliyat yo‘nalishlarining eng asosiy maqsadi jamiyatning barqaror turmush tarzini ta’minlashdan iboratdir. Davlat funksiyalarida davlatning mohiyati, ijtimoiy rivojlanishi va, eng awalo, mamlakat aholisining turli-tuman manfaatlarini qondirish bilan bog‘liq asosiy masalalarni hal etishdagi aniq roli o‘z ifodasini topadi.

74. Davlat funksiyalari taraqqiyotning u yoki bu bosqichida jamiyat oldi- da turgan asosiy vazifalarga qarab belgilanadi va bu vazifalarni ro‘yobga chiqarishning vositasi sifatida namoyon bo‘ladi. Davlat vazifalarining mazmuni esa turli xil ichki va tashqi omillardan kelib chiqqan holda belgilanadi. Masalan, mamlakat iqtisodiy hayotidagi tanglik hodisalari davlatning, uning barcha organlarining kuch-g‘ayratini iqtisodiy vazifalarni hal qilishga jalb etishni talab qiladi. Jinoyatchilikning o‘sishi esa, davlatni jinoyatchilikka qarshi kurashni kuchaytirish, jinoyatchilikni keltirib chiqarayotgan sabablar va shart-sharoitlami aniqlash hamda ularga barham berish yuzasidan o‘z vaqtida jiddiy amaliy chora-tadbirlar ko‘rishga majbur etadi. Tashqaridan bo'ladigan tajovuz davlat me- xanizmini mamlakat aholisini tajovuzni bartaraf etishga tayyorlash uchun safarbar qiladi. Davlat funksiyalarini o‘rganishda ham tasniflash uslubidan samarali foydalaniladi. U yoki bu funksiyalarni muayyan bir turkumga, guruhga kiritish imkonini beruvchi tasniflash mezonlari, ya’ni belgilari (ularning yig‘indisi) turli xususiyatga ega. Masalan, davlat faoliyatining obyektlari va sohalari, hududiy ko‘lamlari, ijtimoiy munosabatlarga davlat tomonidan ta’sir ko‘rsatish usuli, vazifalarning mazmuni bir-biridan farq qiladi.

75. maxsus yoki tarmoq huquqiy fanlar (masalan, fuqarolik huquqi, jinoyat huquqi, mehnat huquqi, ma’muriy huquq, konstitutsiyaviy huquq, moliya huquqi, yer huquqi, jinoyat-protsessual huquqi va boshqalar); v) amaliy yuridik fanlar (masalan, kriminalistika, kriminologiya, sud tibbiyoti, sud statistikasi, sud buxgalteriyasi va hokazo).

76. Hokimiyatlar taqsimlanishi prinsipini mezonlar jumlasiga kiritish va
ushbu prinsip asosida davlat funksiyalarini tasniflash mumkin. Bunda
funksiyalar tegishincha qonun chiqarish (qonun ijodkorligi), boshqaruv,