IV.Bir+ vaqt, payt, gal, on, zamon, joy. M:bir payt, bir mahal, bir on
ESLATMA! Biroz, birpas, biryo`la, birato`la, birvarakay.
V.Qay+ payt, mahal, zamon. M: qay payt, qay mahal, qay zamon.
ESLATMA! Allamaha, allapayt, allavaqt
4.Qo`shma fe`llar Har doim ajratib yoziladi.
2xil tuziladi.
I.FE`L+FE`L shaklida tuziladi.Bunda 2ta fe`l bo`ladi. ikkalasi ham mustaqil ma`no bildirishi kerak va ajratib yozilishi kerak. M: Olib ber, olib kel, olib ket, olib chiq, olib qoch, olib bor, olib qayt, kirib chiq, chiqib ket, borib kel, kelib ket, tortib ol, sotib ol, kavlab ol, qazib ol.
ESLATMA! FE`L+FE`L shaklidagi yetakchi va ko`makchi fe`l bor bularda birinchisi mustaqil ma`no bildiradi. Ikkinchisi mustaqil ma`no bildirmaydi. Shuning uchun uni talaffuzda tashlab yuborsa bo`ladi. M: aytib qo`y-ayt, ko`rib qoldim-ko`rdim, yozib tur – yoz, sinab ko`r – sina.
Bular yasama emas.
ESLATMA! FE`L+FE`L shaklidagi so`z birikmasi ham bor. Ikkalasi ham mustaqil ma`no bildiradi. Faqat ikkalasi ikkki xil so`roq oladi. M: Bola kulib gapirdi. 1 – hol 2- kesim. Bular ham yasama emas.
II.OT+FE`L shaklidagi qo`shma fe`llar. Bularda birinchi so`z mavhum ma`noni bildiradi ikkinchi so`z ya`ni fe`l ham mavhum ma`noni bildiradi.(ol, ber, qil bo`l, et, ayla) M: xabar ol, zavq ol, shifo ol, bilim ol; xabar ber, fikr ber, javob ber, zavq ber, darak ber; obod qil, rozi qil, qo`ng`iroq qil, zikr qil, izhor qil, minnat qil; shod bo`l, tayyor bo`l, ado bo`l; zikr et, idrok et, xalos et; shod ayla, zikr ayla.
OT YASOVCHI QO`SHIMCHALAR
1.A M: qah qaha, shar shara, g`ar g`ara
2.Ak M:qarsak, varrak
3.At M: ko`kat, ko`chat, o`lat.
4.Archilik M: ocharchilik
5. Bin bon boz M: folbin, bog`bon, masxaraboz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
