1. Ega- kim?, nima? qayer? Misol

M: A: Siz bu gulni kimga oldingiz? B:Men bu gulni onamga oldim.(Onamga; Onamga oldim). A:Seni bu yovuzlik qurolini ushlashga kim majbur qildi? B:Vijdonim.
ESLATMA Ba`zi qo`shma gaplarda ikkinchi gapning kesimi tushib qoladi. Bu ham to`liqsiz gapning bir turidir. M:Olamni quyosh yoritadi, insonni - ilm.
Paronimlar
Talaffuzi bir biriga yaqin bo`lgan so`zlardir.
Paronimlar – bitta harf yoki bitta ‘ (tutuq belgisi) bilan farq qiladi.
ESLATMA Testlarda so`z qo`llash bilan bog`liq xatolik yoki uslubiy xatolik so`ralsa paronim bilan bog`liq xatolik tushuniladi.


1.Abzal- egar 19.Qala-o`tinni taxlamoq
Afzal- yaxshi Qal`a-saroy devori
2.Adl- adolat 20.Qari-keksa
Adil- tik(qad-qomat) Qa`ri-tubi, osti
3.Ahil- inoq 21.Qat`i- nazar
Ahl- bir soha odamlari Qat`iy- uzil kesil, yakuniy to`xtam
4.Amr- buyurmoq 22.Qayd-yozib qo`ymoq
Amir- lavozim Qayt-qaytmoq yoki qayt qilmoq
5.Asl- tub, negiz, haqiqiy 23.Qism-bo`lak butun narsani yarmi
Asil- a`lo sifatli Qsm-siqim hovuchlab olmoq
6.Ayon- ravshan 24.Qurt-hasharot
A`yon- amaldor Qurut-qatiq
7.Azm- qaror 25.Bod-kasllik(revmatizm)
Azim- katta, ulkan, qadimiy Bot-loyga botmoq, bot-bot takroriy
8.Bal- raqs kechasi 26.Tab-harorat, olov
Ball-baho Ta`b-kishining ichki tabiati
9.Bud- bor yo`q narsa 27.Tambur-vagonlar oralig`i
But-bekami ko`st Tanbur-cholg`u asbobi
10.Burj-yulduzlar turkumi 28.Tana-gavda
Burch-majburiyat Ta`na-gina kudrat
11.Darz-yorilgan 29.Xam-boshi egilgan
Dars-mashg`ulot Ham-yuklama
12.Davo- shifo 30.Xirs-ayiq
Da`vo-arz Hirs- nafs
13.Esiz- afsus 31.Xiyla-ancha
Essiz-esi yo`q Hiyla-nayrang
14.Ganj-boylik 32.Xol-tanadagi dog`
Ganch-o`ymakorlik Hol-ahvol
15.Naq-xuddi 33.Xush-yaxshi
Naqd-pul Hush-es, aql
16.Nasha-narkotik 34.Shox-daraxt
Nash`a-xuzur Shoh-podshoh
17.Nufuz-obro` 18.Qad-qomat
Nufus-aholi soni Qat-qavat-qavat
ESLATMA imiz qo`shimchasi ot kesim tarkibida kelsa i egalik miz bog`lama bo`lib ikkiga ajraladi.
ESLATMA shakldosh so`zlar - aytilishi va yozilishi bir xil bo`ladi, ma`nosi esa har xil bo`ladi.(yoki omonimlar). M: tosh, un, qop, til, oz, tuz, yosh, kech, oq, tol…
ESLATMA Omonimlar bir xil so`z turkumi doirasida bo`lishi mumkun. M: chop(fe`l), chang(ot), sir(ot).
Omonimlar ikki xil turkum doirasida bo`lishi mumkun. M:qon(ot/fel), soch(ot/fe`l), oq(sifat/fe`l), qirq(son/fe`l).
Omonimlar uch xil so`z turkumi doirasida bo`lishi mumkun. M:tik (sifat/fe`l/taqlid), tom(ot/fe`l/sifat).
ESLATMA Agar shakldosh so`zlar bir xil so`z turkumi doirasida bo`lsa qo`shimchalarni qabul qilganda ham omonimligini saqlab qoladi.
M:chopma, chopsin, chopdik.
Omonimlar har xil so`z turkumi doirasida bo`lsa qo`shimchalarni qabul qilganda omonimlikini yo`xtatadi. M:gapni, qopsin, toshdi, toshlar.
ESLATMA Asosdosh so`zlar- bitta asosga turli so`z yasovchi qo`shimchalar qo`shilib yasalgan so`zlardir. M:gul-gulla-gulchi-guldon-gulzor-gulsiz. ish-ishchi-ishla-ishsiz.
ESLATMA Asosdosh so`zlarni asosi shakldosh omonim bo`lgan so`zlardan farqlash kerak.
M: toshqin toshli
tilchi tilgich
tuzdon tuzum
kechki kechik(ot)

NIZOM NAJIMOV