ESLATMA! dik dim ding – bular ham 2ta qo`shimcha 2ta sintaktik shakl yasovchi 1-zamon 2-shaxs son
ESLATMA! aman ysan bmiz ibsiz adi ydi bdi ibdi dim ding dik dengiz qo`shimchalari kesim tarkibida kelsa 1-zamon 2-shaxs son xisoblanadi. ikkalasi ham sintaktik shakl yasovchi
ESLATMA! gan kan qan gap o`rtasida sifatdosh lug`aviy agar kesim tarkibida kelsa zamon sintaktik bo`ladi. M: o`qigan bola tushinadi gan lug`aviy. bola tushingan gan sintaktik
ESLATMA! lan las murakkab so`z yasovchi hamda n va sh lug`aviy shakl yasovchidan farqlash kerak M: zavqlan, salomlash, tuzlan, fikrlash.
SO`Z BIRIKMASI
2ta so`zdan tashkil topadi.
1.Tobe so`z - oldin keladi
2.Hokim so`z – keyin keladi.
M: katta uy, o`nta bola, mening fikrim, xatni o`qimoq.
ESLATMA! Hokim so`z fe`l bo`lsa fe`lli so`z birikma deyiladi. Agar fe`ldan boshqa so`z turkum bo`lsa otli so`z birikma deyiladi.
1.Boshqaruv tobe va hokim so`z ni ga da dan kelishik hamda bilan uchun sari sayin kabi qadar singari ko`makchilari yordamida bog`lanadi. M: gulni uzmoq, uyga kirmoq, dalada ishlamoq, o`qdan tez, sen kabi bola, maktab tomon ketmoq.
2.Moslashuv tobe so`z ning qaratqichni, hokim so`z egalik(m im miz imiz ng ing ngiz ingiz i si lari vand lik)ni oladi.
M: mening kitobim – bu ikki tomonlama bog`lanish ham deyiladi.
3.Bitishuv tobe va hokim so`z hech qanday vosiyalarsiz ohang yordamida bog`lanadi.(kelishik, egalik va ko`makchilarsiz)M: o`qigan bola, o`nta kitob, kulib gapirmoq, katta uy.
ESLATMA! Ega va kesimni o`chiramiz qolgan gap boshidan oxirigacha qarab raqamlaymiz va o`ziga teishli hokim so`zlar bilan bog`lab chiqamiz.
ESLATMA! TESTlarda Aniqlovchili, to`ldiruvchili, holli so`z birikmalar soni so`ralsa gapda shu bo`laklarning miqdori sanaladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
