1. Ish haqining mohiyati. Nominal va real ish haqi Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari

Iqtisodiy resurs hisoblangan ishchi kuchi bozorida
Ish kuchiga talab va taklif nisbati asosida shakllanadigan baho sifatida chiqadi
Ish haqi iqtisodiy kategoriya sifatida
hodimlar mehnatining miqdori, sifati va unumdorligiga qarab, milliy mahsulotdan oladigan ulushining puldagi ifodasidir.
Nominal ish haqi
Ma'lum vaqt oralig‘ida pul shaklida olingan ish haqining umumiy summasidir
Real ish haqi
Nominal ish haqining “sotib olish” layoqati yoki nominal ish haqiga sotib olish mumkin bo‘lgan tovarlar va xizmatlar miqdori
Real ish haqi boshqa sharoitlar o‘zgarmay qolganda nominal ish haqi miqdoriga to‘g‘ri mutanosibliqda, iste'mol tovarlari va xizmatlar narxi darajasiga teskari mutanosiblikda o‘zgaradi
Boshqacha ayttanda,
Vp= VH / P
Vp - real ish haqi,
Vh — nominal ish qaqi,
R — iste'mol tovarlari va xizmatlarga narx darajasi.
Nominal ish haqi-ishlab topilgan pul daromadi darajasini, real ish haqi esa xodimlarning haqiqiy iste'moli va farovonlik darajasini tavsiflaydi.
Mamlakatda ish haqining umumiy darajasini belgilab beruvchi omillar:
Mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasi.
Mehnatning asosiy kapital bilan qurollanish darajasi.
Mehnatning tabiiy resurslar bilan ta'minlanganligi.
Mavjud ishlab chiqarish texnologiyasi.
Mehnatning umumiy malakaviy darajasi.
Taqsimotning tarkib topgan tizimi va boshqa iqtisodiy-ijtimoiy omillar.

Ish haqi shakllari:

Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari

Ish haqi shakllari:

Vaqtbay ish haqi. Bunda ish haqi ishning davomiyligiga, ya'ni ishlangan vaqtga qarab to‘lanadi.

Ish bay ish haqi. Ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori yoki bajarilgan ishning hajmiga qarab belgilanadi.

Vaqtbay ish haqi qo‘llaniladi. mehnatning natijalarini aniq hisoblab bo‘lmaydigan sohalarda;