1. «Jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

Xarorat maydoni va gradiyenti. Jismning xamma nuqtalaridagi xarorat qiymatlarining 
yig‘indisi xarorat maydonini tashkil etadi. Xarorat maydoni turg‘un va noturg‘un bo‘lishi 
mumkin. Agar xar bir nuqtadagi xarorat vaqt davomida o‘zgarmasa, bunday xarorat maydoni 
turg‘un bo‘ladi. Mabodo xarorat vaqt o‘tishi bilan o‘zgarsa, unday maydon noturg‘un xarorat 
maydoni deb yuritiladi. 
Xarorat maydoni umumiy xolatda quyidagi funksional bog‘liqlik bilan ifodalanadi:
t = f (x, y, z, 

) 
(1) 
bu yerda:
t – tekshirilayotgan nuqtadagi xarorat;
x, y, z -tekshirilayotgan nuqtaning koordinatalari;

- vaqt. 

---

Konvektiv issiqlik almashinishning differensial tenglamasi. Konvektiv usul bilan 
issiqlik almashinilganda suyuqlik muxitdan issiqlik bir vaqtning o‘zida issiqlik o‘tkazuvchanlik 
va konveksiya orqali tarqaladi. Issiqlik o‘tkazuvchanlik differensial tenglama bilan ifodalanadi: 
.









2
2
2
2
2
2
дz
t
д
дy
t
д
дх
t
д
а
дt
дt
8. 
Jarayon va qurilmalarni moddellashtirish asoslari. 
Nazariyaning moxiyati, teoremalar, mezonlar gidromexanik, issiqlik, diffuzion, modellashtirish, 
shart – sharoitlar, fizik, matematik, tartibi 
O‘xshash fazoda joylashgan jismlarning fizik va vaqt bo‘yicha bir xillikka ega bo‘lishi uchun 
ularning boshlang‘ich va chegara shartlari bir xil bo‘lishi kerak. O‘xshashlik nazariyasi 
xaqidagi fikrni birinchi bo‘lib 1686 yili I.Npyuton taklif etgan. Keyinchalik bu nazariyani 
V.L.Kirpichyov, V.Nusselpt, M.V.Kirpichyov, A.A.Guxman va boshqa olimlar rivojlantirgan.
O‘xshashlik nazariyasi uchta teoremaga asoslanadi. Birinchi teoremani I.Nьyuton kashf qilgan. 
Bu teoremaga muvofiq o‘xshash xodisalar bir xil qiymatga ega bo‘lgan o‘xshashlik mezonlari 
bilan xarakterlanadi. Masalan, ikkita o‘xshash sistemadagi (original va modeldagi) 
zarrachalarning mexanik xarakati Npyuton o‘xshashlik mezoni orqali quyidagicha ifodalanadi:
9. 
 
10.