1. Kasbiy pedagogika fanining ob’ekti va maqsadi, vazifalarini izohlang!

1.Касб таълими вазифаларига нималар киради? Mustaqil Respublikamizda ta’limni rivojlantirishning yangi bosqichida kasbiy pedagogika fanining asosiy maqsadi sifatida jahon talablari darajasida yangilanib borayotgan ishlab chiqarish sharoitlariga moslasha oladigan, mamlakatimiz iqtisodiyotini buyuk davlat darajasiga ko'taradigan mutaxassislarni tayyorlash va bu jarayonda asosiy omil sifatida beriladigan axborotlar hajmini emas, balki ijodiy yondashuvni shakllantirish, mustaqil fikrlash va tatbiq qilish sifatlarini tarbiyalashga e’tibor qaratish lozim. Shu sababli bugungi kunda barcha fan sohalari bo'yicha, jumladan, kasb ta’limiga oid darsliklar, o'quv qo'llanma va tavsiyalarning yangi avlodini yaratish muhim ahamiyatga ega bo'lmoqda. Bu o'rinda kasb ta’limiga bo'lgan e’tiborning ortib borayotganligini quyidagilar bilan izohlash mumkin: - ta’lim islohotlari natijasida litsey, kollej va boshqa shu kabi yangi turdagi o'quv muassasalarining shakllantirilishi va rivojlanishi; - oliy o'quv yurtlarida kasb ta’limi bo'yicha alohida bo'lim va fakultetlarning tashkil etilishi; - kasbiy ta’lim pedagogikasining boshqa fanlar bilan yanada jipsroq bog'lanib borishi, istiqbolda amalga oshirilishi ko'zda tutilgan, bilim sohalari tutashuvida yangi konsepsiya va nazariyalarning yuzaga kelishi; - kasbiy ta’lim muassasalarining aholiga ta’lim xizmatlarini ko'rsatish turlarining ortib borishi, o 'z bazasida tayyor mahsulot ishlab chiqarish va unga xizmat ko'rsatishni yo'lga qo'yishi; - mehnatni tashkil qilishning ilg'or shakllarini joriy etishi va boshqalar. Kasbiy pedagogika kasb-hunar ta’limi o'quv yurtlari o'quvchilarining ta’limi, tarbiyasi, o'qishi hamda rivojlanish qonuniyatlarini o'rganadi, ta’lim va tarbiya, pedagogik va axborot texnologiyalarini qo'llash me’zonlarini ishlab chiqadi, kasb ta’limi muassasalari turlarini va ularni boshqarish tizimi asoslaydi. U pedagogik nazariyalar to'g'risidagi bilimlarni, innovatsion texnologiyalarni loyihalash uslublarini umumlashtiradi.
2.Ўзбек халқининг миллий педагогикасини пайдо бўлишини таҳлил қилиб ўтинг. Амир Темур даврида Ўрта Осиѐда ислом дини ва шу билан бирга таълим-тарбия жадаллик билан ривожланди. Кўп мадраса ва масжидлар қурилди ва уларда ѐш авлод ўқиб, бир неча дунѐвий фанларни ўзлаштиришга мувоффақ бўлди. Бу даврларда Шарқ мамлакатлари Эрон, Озарбайжон, Туркия, Афғонистон, Ҳиндистон билан бўлган иқтисодий ва маданий алоқалар ҳам янги касб-ҳунарларни ривожлантирди. Узоқ ва яқин жойлардан билимли ва уддаброн болаларни янги ҳунарларга ўргатиш учун маҳоратли муаллим ва усталар таклиф қилинди. XVIII асрда Марказий Осиѐда учта Бухоро амирлиги, Хива ва Қўқон хонликлар ҳукум сурди. Улар даврида ички ҳаѐт, иқтисод, савдо, ҳунармандчилик, меъморчилик, маданият ва мусиқа ва шеърият санъати анча ривожланиб борди. Бу барча ишларга ѐмутахассислар кераклигини билган ҳукумрон доиралар ѐшларни олдин мадраса ва масжидларда кейин ҳар бир болани хоҳиши ва интилиши бўйича у танланган устоз қўлига ўқитиш ва ҳунарга ўргатиш учун юборди. Устоз оиласида эса шу касб-ҳунар авлоддан авлодга ўтиб туриш анъанаси давом эттирилди. Хонликларда Россия, Хитой, Ҳиндистон, Эрон, Афғонистон билан савдо-сотиқ ишлари йўлга қўйилди. Буюк Ипак йўли ўн асрдан ортиқ давр мобайнида Хитойдан Европага ва Европадан Хитойга бораѐтган карвонларни ўтишини таъминлади. Карвонлар нафақат мол келтирар, балки янги ахборот, янги саноат ва маданият билан таништирарди. Ақлий салоҳияти кучли бўлган халқимиз тез орада порх, қоғоз, ипак ва бошқа матолар, деҳқончилик ва ҳарбий қурол, шиша, чинни-фарфор, пахта маҳсулотлари, янги таомлар ишлаб чиқариш, етиштириш ва тайѐрлашини ўзлаштириб олди ва бу албатта янги саноатларни ташкиллаш ва ѐш авлоднинг таълим-тарбиясига оид янги ҳунарлар ўргатишига туртки бўлди. Шу билан бирга ҳоким ва бой фуқароларнинг фарзандлари чет элга таҳсил олиш, янги касб ва хорижий тилларни ўрганиш учун юборарди. Ҳар бир шунақа ўқишга бориб келган ѐш йигит ўзи билан сиѐсат, иқтисодиѐт, маърифат ва маданиятга оид янги тасаввур, прогрессив демократик фикр ва ғояларни ўзлаштириб ўзбек халқининг турмуш тарзини енгиллаштириш ва ривожлантиришни ўзига мақсад қилиб қўяр эди ва зўравонликсиз бажаришга ҳаракат қилар эди. XVIII асрда Россия чор қўшинлари томонидан босиб олинган Марказий Осиѐда тарихий-сиѐсий вазият юзага келди, миллий зулм кучайди, Европа турмуш тарзи ўзбек халқи ҳаѐтига келиб кира бошлади. Илм-фан, саноат, маданият ва таълим-тарбия ғарбча ривожлана бошланди. Ўлкамизда мустамлакачилар завод, фабрика, ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш корхоналар, темир ва автомобил йўллар қурилишини ва шу жумлада шаҳарларда мактаб ва гимназияларни ташкил қилди. Мактабларда европача ўқитиш ўз ривожини топди Я.А.Коменский ва Ф.Гербарт методикаси, яъни ―синф-дарс‖ тизими пайдо бўла бошлади. Бу рус-тузем мактаб ва гимназияларда ўқиган халқимиз кўпчилиги таълим-тарбия соҳасидаги илғор ғоя, усуллар ва тажрибаларни ўзлаштириб, янги ўзбек интеллигенция вакилларига айланди. Булар узоқ ва яқин ҳудудларга илм-фан, таълим-тарбия, маданият ва санъат олиб киришга ҳаракат қилди. Бу илғор маърифатпарварлар ўзларини жадидлар деб номлаб Амир Темур даврида Ўрта Осиѐда ислом дини ва шу билан бирга таълим-тарбия жадаллик билан ривожланди. Кўп мадраса ва масжидлар қурилди ва уларда ѐш авлод ўқиб, бир неча дунѐвий фанларни ўзлаштиришга мувоффақ бўлди. Бу даврларда Шарқ мамлакатлари Эрон, Озарбайжон, Туркия, Афғонистон, Ҳиндистон билан бўлган иқтисодий ва маданий алоқалар ҳам янги касб-ҳунарларни ривожлантирди. Узоқ ва яқин жойлардан билимли ва уддаброн болаларни янги ҳунарларга ўргатиш учун маҳоратли муаллим ва усталар таклиф қилинди. XVIII асрда Марказий Осиѐда учта Бухоро амирлиги, Хива ва Қўқон хонликлар ҳукум сурди. Улар даврида ички ҳаѐт, иқтисод, савдо, ҳунармандчилик, меъморчилик, маданият ва мусиқа ва шеърият санъати анча ривожланиб борди. Бу барча ишларга ѐмутахассислар кераклигини билган ҳукумрон доиралар ѐшларни олдин мадраса ва масжидларда кейин ҳар бир болани хоҳиши ва интилиши бўйича у танланган устоз қўлига ўқитиш ва ҳунарга ўргатиш учун юборди. Устоз оиласида эса шу касб-ҳунар авлоддан авлодга ўтиб туриш анъанаси давом эттирилди. Хонликларда Россия, Хитой, Ҳиндистон, Эрон, Афғонистон билан савдо-сотиқ ишлари йўлга қўйилди. Буюк Ипак йўли ўн асрдан ортиқ давр мобайнида Хитойдан Европага ва Европадан Хитойга бораѐтган карвонларни ўтишини таъминлади. Карвонлар нафақат мол келтирар, балки янги ахборот, янги саноат ва маданият билан таништирарди. Ақлий салоҳияти кучли бўлган халқимиз тез орада порх, қоғоз, ипак ва бошқа матолар, деҳқончилик ва ҳарбий қурол, шиша, чинни-фарфор, пахта маҳсулотлари, янги таомлар ишлаб чиқариш, етиштириш ва тайѐрлашини ўзлаштириб олди ва бу албатта янги саноатларни ташкиллаш ва ѐш авлоднинг таълим-тарбиясига оид янги ҳунарлар ўргатишига туртки бўлди. Шу билан бирга ҳоким ва бой фуқароларнинг фарзандлари чет элга таҳсил олиш, янги касб ва хорижий тилларни ўрганиш учун юборарди. Ҳар бир шунақа ўқишга бориб келган ѐш йигит ўзи билан сиѐсат, иқтисодиѐт, маърифат ва маданиятга оид янги тасаввур, прогрессив демократик фикр ва ғояларни ўзлаштириб ўзбек халқининг турмуш тарзини енгиллаштириш ва ривожлантиришни ўзига мақсад қилиб қўяр эди ва зўравонликсиз бажаришга ҳаракат қилар эди. XVIII асрда Россия чор қўшинлари томонидан босиб олинган Марказий Осиѐда тарихий-сиѐсий вазият юзага келди, миллий зулм кучайди, Европа турмуш тарзи ўзбек халқи ҳаѐтига келиб кира бошлади. Илм-фан, саноат, маданият ва таълим-тарбия ғарбча ривожлана бошланди. Ўлкамизда мустамлакачилар завод, фабрика, ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш корхоналар, темир ва автомобил йўллар қурилишини ва шу жумлада шаҳарларда мактаб ва гимназияларни ташкил қилди. Мактабларда европача ўқитиш ўз ривожини топди Я.А.Коменский ва Ф.Гербарт методикаси, яъни ―синф-дарс‖ тизими пайдо бўла бошлади. Бу рус-тузем мактаб ва гимназияларда ўқиган халқимиз кўпчилиги таълим-тарбия соҳасидаги илғор ғоя, усуллар ва тажрибаларни ўзлаштириб, янги ўзбек интеллигенция вакилларига айланди. Булар узоқ ва яқин ҳудудларга илм-фан, таълим-тарбия, маданият ва санъат олиб киришга ҳаракат қилди. Бу илғор маърифатпарварлар ўзларини жадидлар деб номлаб