1-laboratoriya ishi. Shtrix kodlarni о’rganish va hisoblash Ishning maqsadi

imkoniyatlariga kо’ra: 
1.
Muntazam xatoliklar; 
2.
Tasodifiy xatoliklar; 
3.
Qо’pol xatoliklar yoki yanglishuv xatoliklarga bо’linadi. 
Muntazam xatolik deb umumiy xatolikning takroriy о’lchashlar mobaynida 
muayyan qonuniyat asosida hosil bо’ladigan, saqlanadigan yoki о’zgaradigan 
tashkil etuvchisiga aytiladi. 
Umumiy xatolikni quyidagicha tasvirlashimiz mumkin: 

---

Bunda:

m 
– muntazam xatolik 

t
– tasodifiy xatolik 

q
– qо’pol xatolik 
Muntazam xatoliklarning kelib chiqish sabablari turli tuman bо’lib, tahlil va 
tekshiruv asosida ularni aniqlash va qisman yoki butkul bartaraf etish mumkin 
bо’ladi. Muntazam xatoliklarning asosiy guruhlari quyidagilar hisoblanadi: 
 Uslubiy xatoliklar; 
 Asbobiy (qurilmaviy) xatoliklar; 
 Subyektiv xatoliklar. 
О’lchash usulining nazariy jihatdan aniq asoslanmaganligi natijasida uslubiy 
xatolik kelib chiqadi.
О’lchash vositalarining konstruktiv kamchiliklari tufayli kelib chiqadigan 
xatolik asbobiy xatolik deb ataladi. Masalan: asbob shkalasining notо’g’ri 
graduirovkalanishi 
(darajalanishi), 
qо’zg’aluvchan 
qismning 
notо’g’ri 
mahkamlanishi va hokazolar. 
Subyektiv xatolik - kuzatuvchining aybi bilan kelib chiqadigan xatolikdir. 
Asbobning kо’rsatishi va о’lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati 
orasidagi farq о’lchov asbobining xatosi deyiladi. Kattalikning haqiqiy qiymatini 
aniqlash mumkin bо’lmagani sababli, о’lchov texnikasida namuna asbobning 
kо’rsatishi shu kattalikning haqiqiy qiymati deb qabul qilinadi. 
Agar X
k
bilan sanoq kо’rsatishidagi qiymatni, X
h
bilan haqiqiy qiymatni 
belgilasak, quyidagi ifodadan ∆X  mutlaq xatolikni topamiz: 
х
к
Х
X
X


