1. Lipidlarni hazm bo’lishi va so’rilishi To’qimalarda lipidlarni parchalanishi. Glitserinni oksidlanishi

va erkin yog’ kislotalariga parchalanadilar. Shu еrda yog’ kislotalaridan va glitsеrindan 
organizm uchun maxsus triatsilglitsеrinlar sintеzlanadilar. Lipidlarning qayta sintеzining
ahamiyati shundaki, ichak dеvorida oziqa tarkibidagi yog’ dan farq qiluvchi organizm uchun 
maxsus bo’lgan yog’ sintеzlanadi.
Erkin o’t kislotalari qon orqali jigarga boradi va o’t suyuqligi bilan birga yana qaytadan 
12 barmoqli ichakka tushadi. Shunday qilib, o’t kislotalarining ichak jigar aylanma harakati 
davom еtadi. Har safar hujayralarda sintеzlangan triatsilglitsеridlar, qisman erkin yog’ kislotalari 
va monoglitsеridlar limfa sistеmasiga o’tadilar. 
Fosfolipidlarning hazm bo’lishi – gidrolizi
Fosfolipidlar (xolin-, etanolamin-, serinfosfatidlar) gidrolaza sinfiga kiruvchi fosfalipazalar 
deb ataladigan fermentlar ta’sirida parchalanadi. Fosfalipidlarning hazm bo’lishida oshqozon osti 
bezi va ichakda fosfalipazalar qatnashadi. Har bir substradning o’ziga xos maxsus fеrmеnti 
bo’ladi, shuning uchun ham fosfolipidlarga lipaza ta’sir etmaydi, ular maxsus fosfolipazalar 
ta’sirida gidrolizga uchraydi. 
Organizmda 4 ta fosfolipaza fermentlari topilgan va lotin alfavitining hariflari bilan 
belgilanadi A
1
, A
2
, C va D. Ular fosfolipidlarning turli xil bog’lariga ta’sir etadilar. 
Fosfolipazalar ta’sirini letsetin (fosfotidilxolin) misolida ko’rish mumkin. 

---

Fosfolipidlarning gidrolizi natijasida so’ngi mahsulot sifatida glitsеrin, yog’ kislotalari, 
anorganik fosfat kislota va biror spirt qoldig’i –xolin, etanolamin, inozit, sеrin hosil bo’ladi. 
Birinchi navbatda ferment –fosfalipaza A
2 
tasir qilib, zaharli lizofosfatidlar hosil bo’lib shu 
erning o’zida lizofosfolipaza ta’sirida gidrolizlanib ketadi.
So’ng ularga fosfalipaza A
1 
ta’sir qiladi. Fosfalipidlar gidrolizini fosfalipaza – C va fosfalipaza–
D lar tugatadi. 
Glitserin, fosfat kilota va azot asosi suvda eruvchan modda sifatida bevosita, yog’ 
kislotalar esa xoleinat komplekslari holida so’riladi. Fosfat kislota organizmda o’zgarmagan 
holda o’zlashtiriladi. Xolin vitaminga o’xshash modda sifatida moddalar almashinuvi uchun juda 
kerakli, nerv - muskul sinapslarida qo’zg’alishni o’tishini ta’minlovchi nerv sistemasining 
mediatorlaridan biri – atsetilxolinning sintezi uchun manba bo’lib xizmat qiladi. Xolin 
shuningdek fosfolipidlarning sintezi uchun ham zarur, u jigarda ko’plab yog’ to’planishiga 
to’sqinlik qiladi. Serin oqsil biosintezi va boshqa moddalar almashinuvida xizmat qiladi. Ichak 
devorida organizm uchun spetsifik bo’lgan fosfolipidlarning birlamchi sintezi ro’y beradi. 
Ichak devorida lipid va lipoidlarning parchalangan mahsulotlari (gletserin, yog’ kilotalar, 
xolesterin, fosfat kislota, azot asoslari), shuningdek endi sintezlangan mono-di va triglitseridlar, 
fosfolipidlar hamda xolesterin efirlari to’planadi. Bu yerda yog’larning transport formasi –