1-Ma’ruza. Geosiyosat fanining ob’ekti, predmeti va vazifalari

MDH (yaqin xorij) davlatlari bilan tashqi savdo (% da)

Davlatlar nomi	Eksport – 100,0 %		Davlatlar nomi		Import – 100,0 %
	2014 yil	2018 yil			2014 yil	2018 yil
Ozarbayjon	0,7	0,7		Ozarbayjon		0,6	0,1
Armaniston	0,0	0,0		Armaniston		0,0	0,0
Belorus	0,4	0,7		Belorus		2,9	3,1
Qozog‘iston	36,7	25,5		Qozog‘iston		19,0	19,9
Qirg‘izston	2,4	4,3		Qirg‘izston		1,2	1,5
Moldova	0,4	0,2		Moldova		0,2	0,2
Rossiya	37,6	50,5		Rossiya		62,3	54,1
Tojikiston	2,3	4,4		Tojikiston		0,1	1,0
Turkmaniston	3,4	1,7		Turkmaniston		3,4	2,2
Ukraina	2,9	2,5		Ukraina		7,8	3,7

Manba: O‘zbekistonda savdo. Statistik to‘plam. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi. T., 2018.

4-jadval
Boshqa davlatlar (uzoq xorij) davlatlari bilan tashqi savdo (% da)

Davlatlar nomi	Eksport – 100,0 %		Davlatlar nomi	Import – 100,0 %
	2014 y.	2018 y.		2014 y.	2018 y.
Avstriya	0.1	0.1	Avstriya	1,1	0,8
Afg‘oniston	8,9	7,1	Afg‘oniston	0,0	7,1
Belgiya	0.4	0,3	Belgiya	0,7	0,6
Bolgariya	0,1	0,0	Bolgariya	0,2	0,2
Braziliya	0,0	0,0	Braziliya	3,0	3,6
Vengriya	0,0	0,0	Vengriya	0,7	0,6
Buyuk Britaniya	0,5	0,6	Buyuk Britaniya	1,0	1,3
Germaniya	1,0	0,4	Germaniya	7,2	6,5
Hindiston	1,0	0,4	Hindiston	2,9	3,2
Isroil	0,3	0,2	Isroil	0,6	0,3
Xitoy	31,4	25,9	Xitoy	27,7	30,3
Eron	4,7	3,1	Eron	0,7	0,6
Italiya	0,3	0,3	Italiya	1,9	1,7
Latviya	1,7	0,9	Latviya	1,6	2,4
Litva	0,1	0,1	Litva	1,1	2,9
Niderlandiya	0,2	0,2	Niderlandiya	1,0	0,8
BAA	1,1	0,8	BAA	0,6	0,8
Pokiston	0,1	0,1	Pokiston	0,2	0,3
Polsha	0,4	0,4	Polsha	1,4	0,8
Koreya Respublikasi	2,4	1,6	Koreya Respublikasi	21,7	13,8
Singapur	0,9	0,8	Singapur	0,2	0,3
AQSh	0,6	0,4	AQSh	2,9	2,0
Turkiya	14,3	10,1	Turkiya	6,2	7,5
Fransiya	2,1	1,7	Fransiya	1,7	1,2
Chexiya Respublikasi	0,1	0,1	Chexiya Respublikasi	1,1	0,9
Щveysariya	0,2	0,1	Щveysariya	1,6	1,6
Yaponiya	0,2	0,2	Yaponiya	2,0	1,7

Manba: O‘zbekistonda savdo. Statistik to‘plam. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi. T., 2018.

Uzoq xorij davlatlari orasida asosiy savdo xamkorlarimiz – bular, Xitoy (eksportda -25,9%; importda 30,3%), Turkiya (eksportda-10,1%; importda-7,5%), Afg‘oniston (eksportda-7,1%; importda-7,1%), Eron (eksportda-3,1%; importda-0,6%), Fransiya (eksportda-1,7%; 1,2%), Koreya Respublikasi (eksportda-1,6%; importda-13,8%). Qolgan davlatlarning xar birini ulushi 1,0% ga yetmaydi. Bu borada importda aksincha, qolgan dalatlarning ham ulushlari sezilarli.
Shunday qilib, tashqi iqtisodiy aloqalar nafaqat davlatlarning taraqqiyotida balki, davlatlararo do‘stona munosabatlarni yo‘lga qo‘yishda, hartomonlama hamkorlik aloqalarini o‘rnatishda muhim ahamiyatga ega.

Savol va topshiriqlar
Tashqi iqtisodiy aloqalar deganda nimani tushunasiz.
Uning qanday shakllari mavjud.
Tashqi iqtisodiy aloqalarning geosiyosiy, geoiqtisodiy jihatlarini tushuntiring.
O‘zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalarida qaysi davlatlar yetakchi va ularni izohlang.
O‘zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalarini geografik jihatdan tahlil qiling va baholang.

1^Назаров М.И. Сиёсий географиянинг тадқиқот объекти ва предмети хусусида// Ўзбекистон ГЖ Ахбороти, 55-жилд, Т., 2019, б.

2^Голубчик М.М.Политическая география мира. Учебное пособие. – Смоленск: Изд-во СГУ, 1998.

3^Ratzel F. Politische geographie. – Munchen-Lpz. – 1897.

4^Dorpalen Andreas. The World of General Haushofer. Geopolitics in Action. – N.Y. – 1942. – p. 24-25.

5^Нартов Н.А. Геополитика, М., 2000, с.10.