1-ma`ruza mavzu: Biotexnologiyaning asosiy tushunchalari va ta’rifi
Download 1.55 Mb. Pdf ko'rish
|
biotexnologiya ma\'ruza
- Bu sahifa navigatsiya:
- O’simliklarni in vitro sharoitida bor bo’lgan meristemalarni o’sishini faollashtirish usuli: a
|
Ikkinchi usul - Bu eksplant to’qimalarida tugridan-tugri adventiv kurtaklar paydo bulishini
kuchaytirish (induksiya qilish). Bu usul o’simlikni ajratib olingan qismini kulay ozuqa muhitida yetishmagan qismini (organlarini) xosil qilishiga asoslangan, shunday qilib, butun o’simlik reneratsiya (hosil) qilish. Adventiv kurtak xosil qilishni o’simlikni xoxlagan organi va to’qimasi (ajratib olingan kurtaq barg, poya, urugpalla, ildizni bir qismi va x.k) asosida tashkil etish mumkin. Ammo, material zaharlanmagan (yukumli kasalliklardan xoli) bulishi shart. Bu jarayon, odatda aloxida sitokinin yoki uni auksin bilan aralashmasi (10:1 yoki 100:1) sakdagan ozuqa muhitida amalga oshadi. Auksin sifatida ko’proq |3-indolil-3-sirka kislota (IUK) yoki os- naftilsirka kislota (NUK) ishlatiladi. Bu mikroko’paytirishni eng keng tarkdlgan usuli bo’lib, shu usul bilan ildiz mevali gullar (narsissa, liliya, giatsint, gladiolus, lolakizgaldok); Brassica avlodiga mansub o’simliklar (rangli karam) shuningdek piyoz, sarimsokpiyoz, pomidor va boshkd bir qator o’simliklar kuaytirilgan (3.11- rayem). A b 3.10-rasm. O’simliklarni in vitro sharoitida bor bo’lgan meristemalarni o’sishini faollashtirish usuli: a — staxis; b — anor; v — kartoshka. Yosh va virus bilan kasallanmagan, sog’lom o’simlikni yuqori meristemasini ajratib olib, uni Murasiga va Skugani modifikatsiya qilingan ozikd muhitida o’stiriladi. Ozuqa muhiti 0,1-0,5 mg/l 6- benzilaminopurin (BAP) sakdashi kerak. 3-4 xafta uttandan keyin meristema maysaga aylanadi va uni asosida adventiv kurtaklar xosil bula boshlaydi, xdmda tez rivojlanib. Yangi kurtak soldilar. 6-8 xdfta mobaynida kurtaklarni tartibsiz yigindisi (konglamerati) xosil bo’ladi. Bu kurtaklar rivojlanishni har xil bosqichida bo’lib, bir-birlari bilan boglovchi to’qimalar orkdli boglangan bo’ladi. Kalta kdlamchalardan barglar paydo bo’ladi, ularni tagida esa yangi adventiv kurtaklar chikd boshlaydi. Mana shu kurtaklarni ajratib olib yangi ozuqa muhitiga ekiladi. Sitokinin sakdagan muhitda novdalarni proliferatsiyasi (ko’payish orkali yangi hujayra va to’qimalarni hosil bulishi) davom etadi, gormon sakdamagan muhitda esa 4-6 xafta davomida normal xolatdagi, ildiz va bargli o’simlik xosil bo’ladi. Eksplantni morfogenetik faolligi 3-4 yil mobaynida sakdanadi. Shunday kilib, bitta o’simlikdan bir yilda bir necha million regenerant o’simlik yetishtirish mumukin. 3.13-rasm. Eksplantni epidermal va subepidermal hujayra =dvatida adventiv kurtaklarni xosil bulishi Shuningdeq adventiv kurtaklar meristematik hujayralarni yuqori katlamidan pydo bulishi xam kursatib utilgan. Sosna daraxti misolida adventiv kurtakni kurtakni urugpallasini va subepidermal kavatlarida paydo bulishi kuzatilgan va bu jarayon sosna uchun ishlatiladigan sitokininlarga bogliq emasligi kursatib utilgan (3.13-rasm). Download 1.55 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|